نظریه ولایت فقیه در اندیشه فقهاء شیعه (دوره آل بویه وایلخانی)

کلیه فقها شیعه اصل ولایت فقیه را پذیرفته اند اما در زمینه حدود اختیارات ولی فقیه بین آنان اختلافاتی وجود دارد. برخی چون محقق حلی از فقهای عصر ایلخانی دامنه ی ولایت فقیه را نسبت به تمام ابواب فقهی گسترانده و بعضی مانند فاضل آبی در اقامه حدود هم تردید نموده اند. براساس تیوری توماس اسپریگنز اندیشه های سیاسی هر عصری برای پاسخگویی به مسایل سیاسی اندیشمندان همان دوره بوده و به علت واقع گرایی متفکران، نظریه سیاسی منطبق بر شرایط روزگار اندیشمندان می باشد. با تاکید برنظریه اسپریگنز این پژوهش در صدد پاسخ به این سوال است که علل تفاوت آراءعلمای شیعه در باب اختیارات ولایت فقیه چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد، عوامل مختلفی مانند پایگاه اجتماعی فقها در تحدید اختیارات ولی فقیه موثر بوده است. همچنین سطح اختیارات فقها رابطه معناداری با میزان فشارهای سیاسی و مذهبی دولت ها برشیعیان دارد. بعنوان نمونه در دوره آل بویه اندیشه ورزان شیعی تنها در حوزه نظری ولایت فقیه توفیق یافتند؛ در حالی که نخبگان شیعی عصر صفویه بدلیل احراز نقشی مهم دربسط هژمونی دولت و قرار گرفتن در بالاترین رده های قدرت، وجه عملی ولایت فقیه را نیزدرک کردند.