شخصیت پردازی در خاوران نامه ابن حسام خوسفی

ابن حسام نخستین پردازشگر بزرگ و نامدار شعر مذهبی و حماسه دینی است. خاوران نامه وی قدیمی ترین حماسه دینی در ادب فارسی در بحر متقارب بوده و به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است. ابیات خاوران نامه حدود 22500بیت در خصوص جنگ های حضرت علی (ع) و یاران آن حضرت با شاه خاوران و امرای بت پرست دیگر مانند تهماس شاه و صلصال شاه برای اشاعه اسلام و برانداختن کفر در خاورزمین می باشد. این پژوهش، در صدد است تا شیوه های شخصیت پردازی در این منظومه حماسی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در بیان اهمیت شخصیت داستانی همین بس که اگر در داستان، شخصیت وجود نداشته باشد، ماجرایی اتفاق نخواهد افتاد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در خاوران نامه حدود95 شخصیت نقش آفرینی کرده اند. که از این تعداد 14 شخصیت پویا و مابقی ایستا می باشند. بسامد هر یک از انواع شخصیت به ترتیب عبارتند از؛ شخصیت های قراردادی 80، نوعی 77 مورد، همه جانبه 36، نمادین10، تمثیلی 3، قالبی0 و این نشان می دهد که علاوه بر ایستا بودن اکثر شخصیت ها، ابن حسام به توصیف دقیق و کامل شخصیت های حماسه خود پرداخته و از گزینش شخصیت های کلیشه ای خودداری نموده است. همچنین وی در شخصیت پردازی این منظومه حماسی از دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم بهره برده است. در نمایش و بیان آنان در بعضی مواقع از توصیف و گاهی با نمایش اعمال اشخاص، آنان را به مخاطب می شناساند. وی توانسته است به خوبی شخصیت را درون کاوی نماید و هنر نویسندگی خود را نشان دهد.