بررسی نظام های آبیاری و مدیریت اراضی باغ های منطقه هورامان؛ مطالعه ی موردی، باغ -های نودشه

آب از ارزشمندترین عوامل تعیین کننده در باغداری و همواره منشا آبادانی و خرمی حیات بوده است. به همین دلیل آب و آبیاری از قداست و ارزش والایی در بین ملل و گروه های مختلف بشری برخوردار بوده است. در این مقال به روش های آبیاری سنتی شهر نودشه بر اساس معیارها و سنت های پیشینان پرداخته شده است. آبیاری سنتی آژین، هنوز هم موثرترین و رایج ترین شیوه ی آبیاری در منطقه می باشد. این روش آبیاری، قرن هاست که بدون هیچ تغییری در سرتاسر منطقه ی هورامان و به ویژه در شهر نودشه استفاده می شده است. هر چند شغل اکثریت مردم، باغداری معیشتی و دامداری سنتی می باشد، اما نظام آبیاری هورام ها، نظام منظم و دقیقی با شکل گیری قوانین سنتی، چگونگی استفاده از آن در طول تاریخ و الگوی مختص به خود می باشد. این نظام بهره برداری، دارای جنبه های اجتماعی بسیار غنی نیز هستند. نوع بهره برداری گروهی از آب، تشکیل گروه های هم آب است و آن تعداد باغداری است که در هر گردش آب دارای مقدار معینی ساعت حقابه هستند. مدیریت کارآمد آبیاری در فصول یا مواقع کم آبی، از شاخصه های آبیاری نودشه می باشد. زمان آبیاری و میزان آن بستگی به عواملی از قبیل شرایط آب و هوایی، نوع محصول، مرحله رشد و محصول دهی درخت، خواص خاک (مثلا ظرفیت نگهداری آب توسط خاک) و میزان توسعه عمودی و افقی ریشه درخت دارد. نظام آبیاری آژین شامل جووبرده ی، سراو کردی، نوباو، هماو، شواوه با عناصری شامل جوی، قلوز، گوله، تلانه، بنگا، جوکله، ورپنگ و... می باشد. این نظام تکنیکی است که زاییده ی فرهنگ، دانش بومی، شرایط محیطی و اقلیمی است.