کنترل جمعیت سوسمارها در محیط های نظامی: یک مطالعه مروری

گونه های متعددی از سوسمار ها در ارتباط نزدیک با مناطق مسکونی و محیط های نظامی هستند. اماکن نظامی غالبا در حاشیه شهرها احداث می شوند و برنامه های نظامی نیز اعم از رزمایش ها و اردوها اغلب در مناطقی برگزار می شوند که زیستگاه طبیعی سوسمار ها محسوب می شوند. تونل های زیرزمینی و انبارهای تسلیحات نظامی نیز می توانند محل زیست این موجودات باشند. سوسمار های ایران اگرچه سمی نیستند اما تعدادی از آن ها می توانند گازهای دردناکی بگیرند و سبب ایجاد جراحت و عفونت شوند. از طرفی، مواجهه با این خزندگان برای بسیاری از افراد دلهره آور یا مشمیز کننده است، به طوری که اغلب سبب ترس و وسواس به ویژه در هنگام خواب و در نهایت کاهش تمرکز و توان رزمی نیروهای نظامی می شود. موارد پرشماری از ترس شدید، اضطراب، تشنج و کاهش کارایی یگان های نظامی به دنبال رویارویی با سوسمار ها گزارش شده است. بنابراین، به منظور برطرف کردن این مشکل، اتخاذ به موقع و صحیح روش های پیشگیرانه و کنترلی جهت کنترل وفور سوسمار ها در مناطق نظامی، امری ضروری است. برای دستیابی به این مهم، شناخت گونه های با اهمیت پزشکی در محیط نظامی، نوع زیستگاه، رفتار و اکولوژی آن ها نقش بسزایی دارد. در این مطالعه هدف بر آن است که آگاهی عمومی در مورد سوسمارها و علل حضور آن ها در محیط های نظامی را ارتقاء دهد و روش های پیشگیرانه و کنترلی سوسمار ها بسته به ماهیت و ویژگی گونه ها پیشنهاد کند. مطالعات جانورشناسی به منظور پایش زیستگاه و شناسایی گونه ها و وفور آن ها، قبل از احداث تاسیسات نظامی و برپایی اردوگاه های دایم و موقت و پیش از شروع رزمایش ها امری ضروری است. در این مطالعه، اقدامات پیشگیرانه و کنترلی به تفکیک اقدامات محیطی، فیزیکی، کنترل شیمیایی و زیستی سوسمار ها در محیط های نظامی و نیز ضرورت آموزش به کارکنان بخش بهداشت و درمان یگان های نظامی مورد بررسی قرار می گیرند.