بررسی اثربخشی واقعیت درمانی به شیوه گروهی بر سلامت عمومی و مسئولیت پذیری نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست

نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرستی که در مراکز شبانه‌روزی زندگی می‌کنند، به‌دلیل نبود حمایت خانواده، بیشتر از همسالانشان درمعرض آسیب‌های روان‌شناختی قرار دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی واقعیت‌درمانی به‌شیوه گروهی بر سلامت عمومی و مسیولیت‌پذیری نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست بود.

روش پژوهش نیمه‌‌آزمایشی از نوع طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دوماهه با گروه گواه بود. جامعه آماری را نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مقیم در مراکز نگهداری سازمان بهزیستی شهر تهران در نیمه دوم سال 1398 تشکیل دادند. از این بین به‌روش نمونه‌گیری خوشه‌ای به‌‌صورت چندمرحله‌ای، تعداد چهل نفر واجد شرایط داوطلب انتخاب شدند. سپس به‌صورت گمارش تصادفی در گروه‌ آزمایش و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه بیست نفر). اعضای دو گروه‌ به پرسش‌نامه سلامت عمومی-28سوالی (گلدبرگ و هیلر، 1979) و زیرمقیاس مسیولیت‌پذیری از پرسش‌نامه روانی کالیفرنیا (گاف، 1987) پاسخ دادند. واقعیت‌درمانی به‌شیوه گروهی برای گروه آزمایش در هفت جلسه 120دقیقه‌ای اجرا شد و گروه گواه در انتظار ماند. داده‌ها ازطریق روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شد. سطح معناداری آزمون‌های آماری 0٫05 در نظر گرفته شد.

نتایج نشان داد، پس از مداخله، بین گروه آزمایش و گروه گواه از نظر سلامت عمومی (0٫029=p) و مسیولیت‌پذیری (0٫034=p) تفاوت معنادار وجود داشت. در گروه آزمایش، بین مراحل پیش‌آزمون و پس‌آزمون، تفاوت میانگین نمره‌های سلامت عمومی (0٫001>p) و مسیولیت‌پذیری (0٫007=p) معنادار بود. همچنین بین مراحل پیش‌آزمون و پیگیری، تفاوت میانگین نمره‌های متغیرهای مذکور معنادار بود (0٫001>p). تفاوت میانگین نمره‌های سلامت عمومی (0٫779=p) و مسیولیت‌پذیری (0٫806=p) بین مراحل پس‌‌آزمون و پیگیری نیز نشان داد که اثر مداخله در طول زمان پایدار بود.

براساس یافته‌های پژوهش، واقعیت‌درمانی به‌شیوه گروهی بر بهبود سلامت عمومی و مسیولیت‌پذیری نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست اثربخش است.