تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی بین برخی از توده های ایرانیRosa damascena Mill.

عطر گل محمدی ایران، به سبب کیفیت زیاد و رشد در شرایط اقلیمی مناسب از مرغوبیت خاصی برخوردار است. ژنوتیپ گیاه به مانند شرایط اقلیمی تاثیر زیادی بر کیفیت گلاب ، تولید اسانس و سایر فرآورده های جانبی که از ارزش افزوده بالاتری برخوردار بوده، دارد. بدین منظور پژوهشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار برای بررسی مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی توده های بومی گل محمدی جمع آوری شده در استان آذربایجان شرقی انجام شد. نتایج نشان داد، صفات مورفولوژیکی اندازه گیری شده در دو ژنوتیپ خاردار و بی خار در مناطق بررسی شده دارای اختلاف معنی دار بودند. منطقه قاضی جهان با پوشش گل محمدی بی خار، از نظر عملکرد و دارا بودن مقادیر بالای صفات اندازه گیری شده مناسب ترین منطقه بود و پس از آن مناطق نادیلو و خراجو با پوشش گل محمدی بی خار عملکرد و پتانسیل مناسبی داشتند. از بین 14 صفت مورفولوژیکی به همراه عملکرد و درصد اسانس، صفات وزن تر و خشک گلبرگ، وزن تر و خشک غنچه، وزن تر گل، طول و عرض گلبرگ، تعداد غنچه در هر شاخه و درصد اسانس دارای بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با صفت عملکرد گل بودند. ترکیب های سیترونلول (Citronellol) و ژرانیول (Geraniol) در هر گروه ژنوتیپ خاردار و بدون خار به میزان بالایی مشاهده شدند. مقدار سیترونلول (Citronellol) در ژنوتیپ خاردار نسبت به ژنوتیپ بی خار بیشتر بود. از طرفی، میزان ماده موثره ژرانیول (Geraniol) در ژنوتیپ بی خار نسبت به ژنوتیپ خاردار بیشتر بود. تفاوت قابل توجهی در عطر توده های خار دار با انواع بدون خار وجود داشت. از نظر طول و عرض برگ و تعداد شاخه در بین توده های مختلف تفاوت معنی داری وجود نداشت. این تفاوت ها راه را برای معرفی انواع جدیدی از گل محمدی برای صنعت کشت و پرورش ایجاد می کند.