مقایسه پاسخ سه گونه کنجد، خرفه و شاهدانه در مراحل مختلف رشد به تنش کم آبی

این آزمایش با هدف بررسی مقایسه پاسخ سه گونه کنجد، خرفه و شاهدانه در مراحل مختلف رشد به کم آبی، در دو قسمت جوانه زنی و مزرعه ای انجام شد. آزمایش مزرعه ای به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1396-1395 و 1397-1396 در شهرستان سربیشه انجام شد. سطوح آبیاری بر اساس پتانسیل تبخیر و تعرق در سه سطح 40، 70 و 100 درصد به عنوان کرت های اصلی و سه گونه گیاهی کنجد، خرفه و شاهدانه در کرت های فرعی مورد آزمایش قرار گرفتند. آزمایش جوانه زنی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به منظور بررسی اثر تنش خشکی (در چهار سطح صفر، 3-، 6- و 9- بار) و سیلیکات سدیم (در سه سطح صفر، 1.5 و 3 میلی مولار) بر شاخص های جوانه زنی این سه گیاه انجام شد. صفات مهم اندازه گیری شده در آزمایش جوانه زنی درصد و سرعت جوانه زنی و میزان کلروفیل و پرولین گیاهچه و در آزمایش مزرعه ای عملکرد دانه و بیولوژیک، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و همچنین میزان کلروفیل و پرولین برگ بود. بیشترین درصد جوانه زنی در پرایمینگ بذر با غلظت 1.5 میلی مولار سیلیکات سدیم در گیاه خرفه بود. پرایمینگ بذور با سیلیکات سدیم در سطح 1.5 میلی مولار در سطوح خشکی باعث افزایش میانگین شاخص وزنی بنیه گیاهچه گردید. میزان کاهش عملکرد دانه بر اثر کم آبیاری (تیمار 40 درصد) در سال اول در گیاهان کنجد، شاهدانه و خرفه به ترتیب 18.2، 29.2 و 23.3 درصد بود و این مقادیر برای سال دوم 16.3، 27.3 و 25.0 درصد محاسبه شد. در بین گیاهان مورد آزمایش، خرفه دارای بیشترین محتوی کلروفیل کل در مقایسه با کنجد و شاهدانه بود. به طورکلی اگرچه خرفه بیشترین عملکرد دانه را داشت، اما میزان کاهش عملکرد دانه تحت شرایط کم آبیاری در کنجد کمترین و در شاهدانه بیشترین مقدار بود. درمجموع، نتایج آزمایش جوانه زنی و مزرعه ای نشان داد خرفه با توجه به ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی، به کم آبی متحمل تر بود.