واکاوی تطبیقی درون مایه شکواییه در دوبیتی های ادب عامه مازندران و خراسان

شکواییه یکی از گونه‏ های اصلی ادبیات غنایی ‏است. شاعران که وجود خویش را مورد خدشه روزگار و حتی معشوق می‏بینند، با زبان شکواییه شرح حال خویش می‏نمایند و آلام فکری، ناکامی‏ها، رنج‏ها و ناامیدی‏های خود را بیان می‏کنند. ترانه ‏های عامه، به دلیل پاسداری از هویت فرهنگی ملی و انتقال احساسات و عقاید گذشتگان، بخش مهمی از ادبیات شفاهی را تشکیل می‏دهند. در میان قالب‏های شعری، دوبیتی، صمیمی ‏ترین و نزدیک‏ترین قالبی است که هم سراینده و هم مخاطب به آسانی با آن ارتباط برقرار می‏کند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی قصد دارد تا درون‏مایه شکواییه را در دوبیتی ‏های عامیانه مازندران و خراسان بررسی کند. با مطالعه بیش از 3.000 دوبیتی عامیانه مازندرانی و خراسانی، 435 دوبیتی یعنی حدود 5/14درصد درون‏مایه شکواییه دیده‏ شده‏ است. این شکوه‏ها از نظر محتوایی به دو دسته شخصی و فلسفی تقسیم شده ‏اند. براساس دسته‏ بندی انواع شکواییه‏ ها و یافته‏ های تحقیق می‏توان گفت که در خراسان شکایت عاشق از بی‏ وفایی معشوق و در مازندران شکایت از غم غربت بیشترین بسامد را داراست. در بقیه شکواییه ‏ها همانند: شکایت از غم عشق؛ شکایت از دل‏تنگی؛ شکایت از خدمت سربازی؛ شکایت از والدین؛ شکایت از رقیب عشقی؛ شکایت از تنهایی؛ شکایت از زن بی‏وفا؛ شکایت از بخت و اقبال بد؛ شکایت از روزگار و شکایت از خداوند، آمار شکواییه‏ها در دو استان نزدیک به هم است