بررسی بنیادهای اولیه نثر معاصر فارسی بر پایه سبک شناسی (مورد مطالعه: تمثیلات فتحعلی آخوندزاده)

آثار ماقبل مشروطه از بنیادهای نثر معاصر فارسی است که زمینه ساز تحولات سادگی زبان، قالبهای نثر متعدد و تغییرات مضمونی در دوره مشروطه شدند. متفکران ماقبل مشروطه با آشنایی با زندگی جامعه غربی، آثاری در قالب سفرنامه، نمایشنامه، رمان و ترجمه نوشتند و از چارچوب زبان و محتوای نثر کلاسیک عدول کردند. بدین وسیله بر تغییرات دوره مشروطه تاثیرگذار شدند. در این مقاله کتاب تمثیلات فتحعلی آخوندزاده بعنوان یکی از بنیادهای اولیه نثر معاصر با هدف تاثیرگذاری بر سبک ادبیات مشروطه، از منظر سبک شناسی بررسی شده است.

پژوهش با مطالعات کتابخانه ای با ابزار فیشبرداری انجام گرفته و بصورت توصیفی-تحلیلی نوشته شده است. جامعه آماری، کتاب تمثیلات آخوندزاده ترجمه قراجه داغی، نشر خوارزمی میباشد. یافته ‌ها: آخوندزاده از پیشروان سادگی نثر معاصر است که اولین نمایشنامه و رمان را قبل از مشروطه نوشت. وی در این اثر از چارچوبهای نثر کلاسیک عدول کرد. قالب نمایشنامه، رمان تاریخی، زبان بیگانه، اندیشه انتقادی-اجتماعی، ویژگیهای سبکی وی است که بر شعر و نثر دوره مشروطه تاثیرگذار شد.

آخوندزاده با انتخاب قالب نمایشنامه و رمان، زمینه ساز نمایشنامه نویسی و رمان تاریخی در دوره مشروطه شد. در سطح زبانی، واژه های ترکی، روسی و عربی در اثر او بسامد دارد. با توجه به اینکه زبان ترکی آذری زبان مادری اوست، میتوان وی را زمینه ساز توجه به زبان بومی در دوره مشروطه دانست. در سطح نحوی، نگارش جملات طبق دستور زبان ترکی و حذفهای بدون قرینه دیده میشود که زبانش را به سستی کشانده است و در عین حال زمینه ساز گسستهای زبانی از نثر فصیح گذشته شده است. اما همچنان در سنت گرایی واژه های عربی بسامد سبکی یافته است. در سطح ادبی، تشبیه، کنایه، ضرب المثل فراوانی دارد. در سطح فکری، انتقادهای اجتماعی سیاسی، قانون، آزادی و زن محورهای فکری اثر اوست که در دوره مشروطه جزو مولفه های اصلی شعر و نثر گردید.