خاستگاه اختلافات فقهی در گستره معنایی کلمه «غنمتم» در آیه 41 انفال

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
خمس یکی از احکام قطعی اسلام است که از آیه «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول...: بدانید آنچه به دست می آورید، خمسش برای خداوند، رسول و... است» (انفال: 41) قابل برداشت بوده و چون بر اساس برخی دیدگاه های فقهی، از منابع مالی دولت اسلامی قلمداد می شود، ازنظر حقوق مالیه عمومی نیز اهمیت می یابد. در فقه امامیه خمس شامل همه ارباح مکاسب می شود، ولی در فقه اهل تسنن چنین عمومیتی نیست. اندیشمندان اهل تسنن غالبا پذیرفته اند کلمه «غنمتم» شمول معنایی گسترده ای دارد، ولی این شمول را با ادله ای مانند اجماع تخصیص زده اند، اما برخی فقیهان امامیه این کلمه را ازنظر لغوی به غنایم جنگی محدود کرده اند و سپس به وسیله روایات، حکم آن را به ارباح دیگر تعمیم داده اند! چنین رویکرد دوگانه ای به مفاد آیه، این مسئله را پدید می آورد که دیدگاه های فقهی امامیه درباره آیه مذکور چگونه شکل گرفته و چه عاملی سبب بروز خطای لغوی برای این دسته از اندیشمندان امامیه شده است.مقاله پیش رو با مطالعه ای میان رشته ای با روش های فقهی، تفسیری و ادبی به بررسی این فرضیه می پردازد که مهم ترین عامل اختلافات، خلط مفهومی میان وزن فعیل (غنیم) و وزن فعیله (غنیمه) بوده است.
زبان:
فارسی
صفحات:
7 تا 24
لینک کوتاه:
https://www.magiran.com/p2420470