تبیین قاچاق کالا از منظر جامعه شناسی

قانون امور گمرک در تعریف قاچاق آورده است‌ «ورود،ساخت،مبادله،توزیع هرگونه کالا یا خدماتی که‌ خارج از چارچوب مقررات و ضوابط دولت صورت پذیرد». این مقوله اگرچه با این تعریف پدیده‌ای اقتصادی تلقی‌ می‌شود،اما گستردگی و تعامل متقابل آن با مسایل و مولفه‌های اجتماعی،ان را به پدیده‌ای اجتماعی مبدل‌ ساخته که پرادایم‌های جامعه‌شناختی باید آن را تبیین و مطالعه نمود.براساس آمارهای غیر رسمی میزان قاچاق کالا در کشور حدود 4 میلیارد دلار در سال برآورد شده که با توجه به‌ تولید ناخالص داخلی (G.D.P.)و میزان واردات قانونی‌ به کشور رقم قابل توجهی به شمار می‌رود که نشان از اهمیت‌ و گستردگی موضوع دارد و می‌تواند در روند اقتصاد و تولید بحران‌هایی را ایجاد نماید.این مقاله با رویکردی جامعه‌ شناختی پدیده قاچاق را در سه مرحله زمانی،قبل از انقلاب‌ تا پیروزی انقلاب اسلامی،جنگ تحمیلی و سیاست‌های‌ توسعه و تعدیل اقتصادی و نیز در سالهای اخیر مورد بررسی‌ قرار داده است.در هر مقطع زمانی با توجه به شرایط وضعیت‌ اقتصادی،سیاسی و اجتماعی آمار پدیده قاچاق در نشیب و فراز بوده، که مقایسه این مقاطع زمانی و توجه به این شرایط می‌تواند چشم‌انداز شفاف‌تری از وضعیت این پدیده را در کشورما نشان دهد.این مقاله به بهانه انتشار گزارشی از ناحیه‌ انتظامی هرمزگان در زمینه قاچاق کالا در این استان نگارش‌ یافته و در آن سعی شده با رویکردی جامعه شناختی قاچاق‌ کالا،بررسی شده و در خاتمه این مقوله را مطرح نموده که این‌ پدیده تنها از منظر کشفیات و تعداد پرونده‌های تشکیل شده‌ نمی‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد بلکه هرگونه بررسی در این‌ زمینه باید معطوف به ابعاد جامعه شناختی و اقتصادی باشد.