نقد جامعه شناسی رمان «پاییز فصل آخر سال است» با رویکرد ساختارگرایی تکوینی

در این نوشتار، رمان «پاییز فصل آخر سال است»، نوشته نسیم مرعشی با رویکرد ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن بررسی می شود. روش گلدمن در این رویکرد، بررسی ساختار اثر و علت پدید آمدن این ساختارها بر اساس شرایط تاریخی است. این نقد در دو مرحله انجام می شود: در مرحله اول با عنوان دریافت به بررسی ساختار اثر می پردازد و مرحله دوم با نام تشریح، ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اثر در پیوند با جامعه بررسی می شود. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ می دهد که چه پیوندی بین ساختارهای رمان مورد بررسی با ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه وجود دارد و چگونه می توان هم ارزی ساختاری و رابطه دیالکتیک مورد ادعای نقد تکوینی را میان ساختار رمان مرعشی و ساختار عینی جامعه در زمان تکوین این اثر نشان داد. این پژوهش همچنین به چگونگی بازتاب جهان بینی نویسنده به عنوان نماینده طبقه اجتماعی در این اثر داستانی می پردازد. این نوشته باهدف تبیین این روابط متقابل شکل گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مطابق نظریه گلدمن، مرعشی موفق به خلق اثری شده که در آن هم ارزی استواری میان ساختار این اثر با ساختارهای جامعه ای که اثر در آن شکل گرفته است، دیده می شود و این هم ارزی ساختاری در کنار روابط دیالکتیک اجزای گفتمانی مرتبط به هم، رمان وی را به اثری اصیل تبدیل کرده است.