تحلیل آمایشی توسعه منطقه آزاد ماکو: یک رویکرد مبتنی بر پویایی سیستم ها به سوی توسعه پایدار

منطقه آزاد ماکو به لحاظ قرار گرفتن در مرز ایران با ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای یک موقعیت استراتژیک بالقوه در کشور بوده و توسعه ی پایدار آن از جنبه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با این حال سیاست های توسعه منطقه هنوز بر رشد بدون توجه به محدودیت منابع به خصوص منابع آب متمرکز بوده و نیازمند مطالعه بیشتر در راستای پارادایم توسعه ی پایدار و توجه به محدودیت منابع خصوصا منابع آب این منطقه است. توسعه ی پایدار در یک منطقه با در نظر گرفتن توان اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی متعلق به آن منطقه می تواند تحقق یابد. از این رو، هدف تحقیق حاضر نیز تحلیل آمایشی توسعه منطقه آزاد ماکو با توجه به سه زیرسیستم اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با تاکید بر منابع آب بوده و برای تحلیل تعاملات بین متغیرها از رویکرد سیستمی بهره می گیرد. ابتدا با استفاده از مطالعه داده ها و اطلاعات مشاهده ای منطقه و مصاحبه با کارشناسان منطقه اطلاعات و داده های آماری لازم به دست آمده است. سپس با استفاده از دانش پویایی سیستم سه بخش اقتصادی و اجتماعی و منابع آب منطقه در قالب حلقه های علت و معلولی (تعادلی و تقویتی) به صورت مجزا با نرم افزار ونسیم ترسیم و عملکرد آن ها با نمودارهای مرجع تایید شد. سپس این زیرسیستم ها به صورت جامع و در ارتباط باهم در قالب یک مکانیزم سیستمی حاکم بر شاخص های توسعه منطقه آزاد ماکو ترسیم شدند. درنهایت بامطالعه ی سیستمی زیرسیستم های مربوط به منطقه سه سیاست از درون مکانیزم سیستمی در جهت توسعه منطقه با توجه به پتانسیل های موجود در منطقه استخراج گردید. نتایج مطالعه مکانیزم های سیستمی حاکم بر توسعه منطقه آزاد ماکو حاکی از آن است که سه سیاست مبتنی بر تقویت آبزی پروری، سرمایه گذاری برای تقویت گردشگری و کشت گیاهان دارویی با تقویت مکانیزم های سیستمی تعادلی، قابلیت تقویت پایداری منطقه آزاد ماکو را دارند.