بررسی عملکرد دانه و ویژگی های مورفولوژیک تعدادی از ارقام و لاین های امیدبخش جو در شهرستان های جنوبی استان فارس

جو (Hordeum vulgare L.) گیاه زراعی مهمی مانند گندم و برنج است. جو منبع غذایی بسیار خوبی برای انسان است و از آن برای تغذیه دام نیز استفاده می شود. هدف نهایی برنامه های به نژادی جو افزایش راندمان و پایداری تولید در مزارع کشاورزان است که از طریق جایگزینی ارقام پربازده تر با ارقام کم بازده و قدیمی تر میسر می گردد. انتخاب مشارکتی ارقام در زمین کشاورزان با همین اهداف طراحی شده است، در واقع مکمل و پشتوانه آزمایشات به نژادی می باشد که امکان مشارکت مستقیم بهره برداران و لحاظ شدن دیدگاه های آنها در انتخاب ارقام مناسب تر را  فراهم می کند. این بررسی به منظور مقایسه عملکرد ارقام و لاین های امید بخش جو در خارج از ایستگاه های تحقیقات کشاورزی و هم چنین آشنایی بیش تر کشاورزان، کارشناسان و مروجین با خصوصیات این ارقام و لاین ها انجام شد.

به منظور ارزیابی تعدادی از ارقام و لاین های جو از اقلیم های مختلف (اقلیم های گرم، سرد و معتدل و مناطق شور) در شهرستان های جنوبی استان فارس از لحاظ صفات زراعی و به ویژه عملکرد دانه، در شرایط زراعی بهره برداران، چهار آزمایش مجزا در قالب آزمایشات بدون تکرار طی دو سال در چهار شهرستان استان فارس انجام شد. طرح انتخاب مشارکتی ارقام در سال زراعی 98-1397 در دو شهرستان لارستان (شهر جویم) و فسا (بخش شیبکوه) و در سال زراعی 99-1398 در دو شهرستان جهرم و استهبان (روستای انجیرک شهر ایج) انجام شد. به منظور انتخاب ارقام و لاین های مناسب برای هر منطقه از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG) استفاده شد.

شاخص SIIG بر مبنای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسیدگی محاسبه شد. نتایج شاخص SIIG  نشان داد تعداد 5، 2، 5 و 9 لاین و رقم
به ترتیب در شهرستان های لارستان، فسا، جهرم و استهبان با مقدار شاخص SIIG بالا (SIIG ≥ 0/600) جزء لاین های برتر بودند. در شهرستان های لارستان، فسا و جهرم عملکرد تمام ارقام و لاین های اصلاحی از ارقام محلی بالاتر بود. به طوری که متوسط عملکرد ارقام و لاین های امیدبخش در شهرستان لارستان 1138 کیلوگرم در هکتار، در شهرستان فسا 2047 کیلوگرم در هکتار و در شهرستان جهرم 2193 کیلوگرم در هکتار از شاهد محلی هر شهرستان بالاتر بودند.

در مجموع ارقام مناسب کشت در شهرستان استهبان شامل جلگه (رقم اقلیم سرد)، نانیوس (رقم خارجی)، گلشن (رقم مناطق شور)، ریحان 03 و به رخ (ارقام مناطق معتدل) و نوروز (رقم اقلیم گرم) بود. ارقام مناسب برای کشت در شهرستان فسا شامل نوروز و ریحان 03، در شهرستان جهرم شامل لاین های WB-95-3 و WB-94-4 و در شهرستان لارستان، ارقام گلچین و اکسین بود.