آسیب شناسی روشی اعتبارسنجی احادیث تاویلی معصومان (ع)

احادیث معصومان (ع) مهم ترین منبع فهم معنا و مقصود آیات قرآن است. بخش مهمی از احادیث به بیان باطن و تاویل آیات اختصاص دارد. بدون تردید، اعتبارسنجی دقیق و متقن این احادیث برای بررسی استناد آنها به معصومان (ع) و تبیین معنای باطنی و تاویل آیات مستند به آنها، ضروری است. صاحب نظران با استفاده از روش های گوناگون این اخبار را اعتبارسنجی می کنند؛ برخی سهل گیرانه و خوشبینانه به نقد و گزینش و پذیرش آنها، و برخی دیگر به استناد پدیده جعل و غلو، بدبینانه به نقد و رد احادیث تاویلی پرداخته اند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که چه اموری در حوزه روش نقد، واقع نمایی نتیجه ارزیابی را مخدوش می کند؟ این نوشتار با این پیش فرض که مقوله اعتبارسنجی یا نقد احادیث تاویلی، نوعی داوری است که می تواند واقع نما و دارای ارزش علمی باشد یا خلاف آن توصیف شود، به شناسایی آسیب ها و بیان روش های نادرست در عرصه ارزیابی این احادیث می پردازد تا از داوری نادرست درباره احادیث تاویلی پیشگیری شود. بی توجهی به تعریف غلو، عدم سنجش داده های رجالیان، بی توجهی به گزارش و اقوال مخالف، فهم ناتمام متن روایت تاویلی، بی توجهی به قاعده «توقف و رد علم» در بررسی روایات تاویلی، استناد به برخی مبانی اختلافی، همسان پنداری تفسیر و تاویل و بسندگی به «تاویل اصولی کلامی» از آسیب های روشی اعتبارسنجی احادیث تاویلی به شمار می آیند که در این مقاله تبیین شده اند.