تحلیل و تطبیق «اعیان ثابته» در عرفان ابن عربی با «ماهیت» در فلسفه ملاصدرا

یکی از مهمترین مباحث عرفان نظری اصطلاح «اعیان ثابته» است و از طرفی دیگر یکی از مهمترین مباحث فلسفه نیز اصطلاح «ماهیت» است. عده ای از عرفاء و حکماء اعیان ثابته و ماهیت را یک اصطلاح و مترادف می دانند و بسیاری از آنان نیز این دو اصطلاح را مباین یکدیگر تلقی می کنند زیرا با توجه به اینکه عارف اعیان ثابته را امری ثبوتی می داند و ثبوت همان وجود است لذا شبهاتی را به وجود آورده و بحث های زیادی به دنبال داشته است، تا آنجا که عده ای حتی اعتقاد پیدا کرده اند که اگر «اعیان ثابته» همان ماهیت باشد پس عرفاء اصالت ماهیتی هستند. در این مقاله قصد داریم به پاره ای از ویژگی های «اعیان ثابته» و تطبیق آنها بر ماهیات و بیان بعضی از شبهات موثر، این همانی اعیان ثابته با ماهیت را روشن کرده و معنای ثبوت در اعیان ثابته را تبیین و نیز روشن کنیم که آیا این ثبوت امری عدمی است، یا وجودی؟ و در صورت عدمی بودن چگونه امری عدمی منشا آثار وجودی می گردد؟ و اگر وجودی است چگونه با اعتقاد به عدمی بودن آن سازگاری دارد؟ و آیا عرفاء مانند متکلمین معتزله اعتقاد به واسطه بین وجود و عدم دارند؟