بررسی تاثیر سازه های تقاطعی و ضریب زبری بر عمق و پهنه سیلاب در مسیل های شهری (مطالعه موردی مسیل زرکش مشهد)

در دهه های اخیر افزایش جمعیت، گسترش شهرنشینی، تغییرات محیطی شهرها و مسایل ناشی از آن یکی از موضوعات مهم در برنامه ریزی صحیح به منظور مدیریت محیط زیست شهری است. یکی از مسایل مطرح در توسعه شهری، موضوع  وقوع سیلاب و آب گرفتگی ناشی از بارندگی های شدید است. در این پژوهش به مدل سازی سیلاب در مسیل زرکش مشهد پرداخته شد. در این راستا با استفاده از آمار بیشترین بارش 24 ساعته سه ایستگاه باران سنجی نزدیک تر به حوضه مسیل زرکش جاغرق، سرآسیاب و طرقبه طی سال های آماری 1364 الی 1390، مقدار بارش به ازاء دوره بازگشت های10، 25، 50، 100 و 200 سال توسط نرم افزار CumFreq استخراج شد. سپس میزان دبی پیک از روش بارش- رواناب سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) محاسبه شد. مسیل زرکش در حاشیه شهر مشهد است که مدل سازی جریان رودخانه و سیلاب با استفاده از نرم افزارهای Arc GIS ، HEC-GEORAS و HEC-RAS در دو شرایط عدم وجود سازه (پل) و وجود سازه انجام گرفت. از طرفی توسعه شهری و تغییر کاربری اراضی در این منطقه بدلیل حاشیه نشینی شهری گسترش زیادی یافته است. نتایج شبیه سازی سیلاب نشان داد سطوح سیل گیری با دوره بازگشت 50 سال، در شرایط وجود سازه نسبت به حالت بدون سازه به میزان 50 هزار مترمربع معادل 22 درصد افزایش می یابد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که احداث پل بر روی رودخانه، ضریب زبری ناشی از تغییر کاربری و شماره منحنی بدلیل تغییر نفوذپذیری اراضی بر پهنه سیلاب تاثیرگذار هستند.