توصیف عقد در عقود مختلط در حقوق ایران، فقه امامیه و حقوق فرانسه

یکی از دشوارترین موارد توصیف عقد، زمانی است که متعاقدین مضمون دو یا چند عقد را در قالب یک عقد منعقد کرده باشند. مسیله اصلی در این‏گونه موارد آن است که این عقد را تحت چه عنوانی باید توصیف کرد. شرایط، احکام و قواعد کدام‏یک از عقود تشکیل‏دهنده عقد باید بر عقد حاکم شود؟ و آیا بین عقود سازنده عقد مرکب از حیث صحت و بطلان تلازمی وجود دارد؟ در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این مسایل پرداخته شده است. به ‏نظر می‏رسد چنان‏که عقود ترکیب‏یافته معوض باشد و عوض هرکدام به‏ طور مستقل مشخص شود و هیچ‏کدام قید یا شرط دیگری نباشد، هرکدام تابع احکام ویژه خود بوده، صحت و بطلان آنها در یکدیگر موثر نخواهد بود. اما اگر عوض عقد، واحد باشد یا طرفین عقود را مقید به یکدیگر نموده باشند، هر عقد جزیی از کل را تشکیل داده، بطلان یا انتفای هر عقد به‏منزله بطلان و انتفای جزیی از عقد بوده، احکام تبعض صفقه یعنی کسر از عوض و فسخ بخش صحیح در مورد آن قابل اجراست. در مواردی که عقد واحدی انشا می‏شود که در قالب هیچ‏یک از عقود معین نمی‏گنجد، ولی از آثار عقود متعدد برای تحقق غرض واحد استفاده شده است، ما نه با یک عقد مرکب، بلکه با یک عقد بسیط نامعین روبه‏ رو هستیم.