ارزیابی و نقد جرم تبانی در حقوق کیفری ایران

جرم تبانی در حقوق کیفری و ادبیات پژوهشی کمتر مورد تحلیل و نقد واقع شده است. این جرم که ناشی از توافق بین دو یا چند نفر برای انجام جرم است، اغلب به صورت سری و مخفیانه صورت می پذیرد که همین امر اثبات آن را با مشکل جدی مواجه می کند. مواد 610 و 611 قانون تعزیرات در رابطه با این جرم تدوین یافته است. تبانی برای ارتکاب جرم به دلیل تشابه ارکان مادی و معنوی آن با سایر جرایم و مقابله کیفری با قصد جنایی همواره محل بحث بوده است؛ چون مطابق اصول کلی حقوق کیفری، اندیشه مجرمانه قابل مجازات نیست. بااین حال، تبانی به معنای توافق دو یا چند نفر برای ارتکاب جرم، در حقوق ایران در مواردی جرم انگاری شده است. مبنای مشترک جرم انگاری تبانی هم بر این فرض استوار است که تشریک مساعی چند نفر برای عملی کردن یک قصد و هدف زیان بار، آن چنان نیروی جدید و مضاعفی را برای تحقق جرم به وجود می آورد که منجر به ارتکاب جرم یا جرایم دیگری خواهد شد. آنچه در این پژوهش موردبررسی قرارگرفته این است که علاوه بر واکاوی مبانی فلسفی و فقهی جرم انگاری تبانی، ارکان تشکیل دهنده این جرم را ارزیابی و نقادی نماید.نتیجه حاصله بیانگر این است که بسیاری از مواد قانونی مرتبط با جرم تبانی ابهام دارد؛ ازجمله اینکه گاهی مجازات سنگین محارب برای تبانی کنندگان در نظر گرفته شده است که نامتناسب است. پیشنهاد ارایه شده این است که قانون گذار قبل از هر اقدامی باید ابهامات مواد قانونی مربوط به جرم تبانی را رفع و مجازات متناسب درباره آن تعیین نماید.