نقد جغرافیایی فضای کربلا در فیلم : «روز واقعه»، «کربلا»، «هیهات»

در این مقاله مساله ی اصلی، بررسی فضا زمانمندی و چینه نگاری فضای کربلا در فیلم، براساس اصول اولیه ی نقد جغرافیایی است. نقد جغرافیایی رویکردی میان رشته ای است که به مطالعه ی فضای جغرافیایی در ادبیات و هنر می پردازد، روابط بین فضاهای انسانی و ادبیات و هنر را بررسی می کند و بر نقطه نظرهای متفاوت نسبت به یک فضای واحد، با توجه به چشم انداز درون زاد، برون زاد و دگرزاد، تمرکز دارد. با درنظر گرفتن نگاه های متفاوت کارگردان ها، هم گرایی ها و تفاوت های آن ها آشکار می شود. پژوهش گر در پی آن است که آیا این فیلم ها لایه های فضایی زمانی تشکیل دهنده ی شهر را از اعماق فراموشی بیرون کشیده و مبین « درزمانی» بوده اند؟ چه رابطه ای بین واقعیت فضا و بازنمایی آن وجود دارد؟ آیا لایه های شکل دهنده ی فضای کربلا قابلیت هویت بخشیدن به هنرمند را داشته است؟ هنرمند چگونه با تصویر کردن فضای کربلا موجب ایجاد دیالکتیکی میان خود و دیگری شده است؟ نتایج، حاکی از آن است که تعلق خاطر کارگردانان با نگاه درون زاد، باعث شده تا در ترسیم فضای کربلا، لایه های فضایی زمانی را درنظر گرفته و آن را به عنوان لایه ای هویت ساز از اعماق فراموشی بیرون بکشند، درحالی که در نگاه برون زاد، لایه های فضایی زمانی اهمیت ندارد و فضا برای او یک فضای « دیگری» است.