ارزیابی از مواجهه معرفتی اصولی با اخباری ذیل مساله حجیت ذاتی قطع

سخن از معرفت شناسی اصول فقه در دو مقام توصیفی و هنجاری مطرح می شود. رویکرد توصیفی به معنای معرفت شناسی اصول فقه در مقام «هست» و شامل فقه اصولی و فقه اخباری خواهد بود که در این مقاله از آن سخن به میان می آید. رویکرد هنجاری در معرفت شناسی اصول فقه نیز در مقام «باید» و شامل چیستی معرفت فقهی، منابع معرفت فقهی و امکان معرفت فقهی است که می توان آن را در پژوهش های دیگری مورد بررسی قرارداد. در اینجا تلاش شده ضمن بیان جایگاه علم اصول فقه در استنباط های فقهی، نقش محوری و اهمیت مساله حجیت ذاتی قطع به عنوان یک عنصر معرفتی مشترک در تمامی استدلال های فقهی توصیف شود. در همین راستا ابتدا خاستگاه این مساله، چرایی طرح آن و مبانی مختلف اتخاذ شده از سوی اصولیان در خصوص حجیت ذاتی قطع در علم اصول فقه مورد بررسی قرارگرفته است؛ در ادامه با توجه به دقت های عقلی و شناختی که از سوی اصولیان برای اثبات ذاتی بودن حجیت قطع لحاظ شده است پیش فرض های معرفت شناسانه آنان نیز مشخص شده و در پایان، ارزیابی از نزاع معرفتی اخباری با اصولی (واقع گرایی) و نحوه مواجهه ناکارآمد اصولی در پاسخ به اخباری (ذهن گرایی) مطرح می شود. طبق یافته های این تحقیق، امکان ارایه تبیینی کارآمدتر از ساختار حجیت در اصول فقه به عنوان نظریه جایگزین حجیت ذاتی قطع و در پاسخ به اخباریگری همچنان وجود دارد.