ارزیابی استدلال اشتیاق حاجی بر ناسازگاری الزامات اخلاقی با تعین‏گرایی علی

در دو دهه اخیر، اشتیاق حاجی، با برجسته کردن بخشی از مسیله اختیار که پیش از این توجه چندانی به آن نشده بود، استدلال کرده است که تعین‏گرایی علی نه‏تنها مسیولیت اخلاقی، بلکه الزامات اخلاقی را هم با چالش مواجه می‏سازد. وی در این زمینه می‏کوشد از طریق اثبات ویژگی برخورداری از امکان های بدیل برای الزامات اخلاقی و سپس نشان دادن تعارض آن با تعین‏گرایی علی، از ناسازگاری الزامات اخلاقی با تعین‏گرایی علی دفاع کند. نوشتار حاضر، با بررسی دیدگاه وی درباره اثبات امکان بدیل قوی برای الزامات اخلاقی که در حفظ اعتبار استدلالش نقشی مهم ایفا می‏کند، کوشیده است نشان دهد که مدعای وی درباره عدم نیازمندی الزامات اخلاقی به منشا نهایی بودن عامل نادرست یا دست‏کم نامدلل است. گفتنی است که نقد مذکور فقط شیوه استدلال وی را زیر سوال می‏برد، ازاین رو به مدعای اصلی وی درباره ناسازگاری الزامات اخلاقی با تعین‏گرایی علی نه‏تنها خللی وارد نمی‏سازد که حتی آن را تقویت هم می‏کند