ارتباط عوامل فیزیوگرافی با تنوع گونه های چوبی و ذخیره کربن خاک در جنگل زاگرس میانی (پژوهش موردی: هشتاد پهلو - لرستان)

جنگل های زاگرس به عنوان یکی از بوم سازگان های جنگلی مهم ایران از پوشش گیاهی(درختان، درختچه ها و گونه های علفی) متنوعی برخوردار می باشد. شناسایی و آگاهی دقیق از نقش بوم شناختی آنها در این بوم سازگان می تواند در حفاظت منابع طبیعی و توسعه پایدار کمک شایانی نماید. به منظور مطالعه تنوع گونه ای گیاهان چوبی و میزان ترسیب کربن خاک در رابطه با عوامل فیزیوگرافیک (جهت، شیب و ارتفاع از سطح دریا)، رویشگاه کیکم (var. cinerascens Acer monspessulanum) در منطقه هشتاد-پهلو لرستان مورد بررسی قرار گرفت.

به منظور بررسی تنوع گونه های گیاهی و ترسیب کربن خاک تعداد 37 قطعه نمونه 10 آری دایره ای شکل به صورت تصادفی - سیستماتیک مستقر شد. شاخص های غنا و تنوع برای گونه های چوبی محاسبه گردید. برای تعیین مقدار ترسیب کربن خاک ، نمونه های خاک از عمق 0-30 سانتیمتری تهیه و مقدار کربن آلی خاک و وزن مخصوص ظاهری برای نمونه های خاک براورد شدند.

در مجموع 11 گونه چوبی (درختی و درختچه ای) متعلق به هفت خانواده در منطقه مورد بررسی شناسایی شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار تنوع گونه های درختچه ای در جهت های شمالی و در شیب های کم (طبقه 20- 5 درصد) مشاهده شد، درحالی که ارتفاع بر تنوع تاثیر معنی داری نداشت، همچنین عوامل فیزیوگرافیک بر غنای گونه های درختچه ای و بر غنا و تنوع گونه های درختی تاثیر معنی داری نداشته است. بیشترین مقدار ترسیب کربن خاک در جهت های شرقی مشاهده شد، درحالی که دیگر عوامل فیزیوگرافی بر ترسیب کربن خاک تاثیر معنی داری نداشت. علت کم بودن مقدار ترسیب کربن در دامنه های شمالی نسبت به دامنه های دیگر را می تواند در اثر شدید چرا، تراکم کم و کیفیت رویشی نامناسب گونه های چوبی، کاهش لاشبرگ درختان و سایر گونه های گیاهی و شرایط اقلیمی در این دامنه باشد. بنابراین می توان جهت و شیب را به عنوان از مهم ترین عوامل تاثیرگذار میزان بر تنوع گونه ای در رویشگاه کیکم در منطقه معرفی نمود.

رویشگاه کیکم از غنا و تنوع گونه های چوبی مناسبی برخوردار بوده و عوامل فیزیوگرافی در مقدار شاخص های آنها نقش داشته است. همچنین ترسیب کربن خاک تحت تاثیر عوامل فیزیوگرافی می باشد. بنابراین ، پیشنهاد می شود در مدیریت جنگل های زاگرس با توجه به گسترشگاه وسیع آن عوامل محیطی مورد توجه قرار گیرند.