تحلیل ساختار حکمرانی آب ایران مبتنی بر همبست آب-غذا-انرژی: کاربردی از رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی (SNA)

همبست آب، غذا و انرژی چارچوبی برای ایجاد یک نظام حکمرانی است که هدف آن، تسهیل مشارکت بین بخشی و تقویت سیاست های منسجم برای مدیریت پایدار منابع است. بر این مبنا پژوهش حاضر به تحلیل ساختار حکمرانی آب ایران متمرکز بر همبست آب-غذا-انرژی و ارزیابی توزیع قدرت نهادهای مسیول و همکار در برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور می پردازد. برای این منظور شبکه همکاری بر مبنای تکالیف قانونی نهادها و سازمان های موظف در محورهای برنامه توسعه بررسی گردید. بطور کلی بررسی قوانین برنامه توسعه نشان می دهد توجه به همبست آب-غذا-انرژی در ساختار حکمرانی آب مورد غفلت واقع شده است و درک واقع بینانه تضادهای بین بخشی و پیش بینی مکانیزم های حل مناقشه نیازمند توجه جدی در برنامه های توسعه آتی است. در ادامه بر اساس 32 نهاد مکلف و 70 وظیفه قانونی، با در نظر گرفتن تعداد دفعات همکاری، ماتریس شبکه همکاری تشکیل و در نرم افزار Ucinet و NetDraw بر مبنای شاخص های مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی، تراکم، فاصله ژیودزیک و نقاط برش تجزیه و تحلیل شد. یافته ها حاکی از عدم توازن توزیع قدرت در شبکه و تمرکز قدرت در وزارت نیرو در ساختار حکمرانی کنونی است. بر این اساس تقویت جایگاه قدرت وزارت جهادکشاورزی در راستای سیاست های مدیریت تقاضای آب و تقویت رابطه قانونی نهادهای تامین منابع مالی قوانین توسعه منابع آب و بهبود جایگاه بخش خصوصی مورد تاکید است. همچنین تقویت نقش نهادهای نظارت و بازرسی در راستای افزایش شفافیت و پاسخگویی، تقویت رابطه قانونی دانشگاه ها و نظام فناوری و نوآوری ملی در راستای پشتیبانی از اقتصاد دانش بنیان، توسعه مشارکت جوامع محلی و سازمان های مردم نهاد در مدار قدرت تصمیم گیری از دیگر نقاط قابل توسعه ساختار حکمرانی آب کشور است.