تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدانی مرزه جنگلی (‏Saturejea mutica ‎‏) تحت تاثیر تنش ‏خشکی، آبیاری مجدد و محلول پاشی سلنیم ‏

تغییرات اقلیمی و تغییر الگوی بارش تهدید جدی برای تامین منابع غذایی جمعیت در ‏حال افزایش جهان می باشد، بطوری که کمبود منابع آبی در حال حاضر امنیت غذایی و رونق اقتصادی ‏بسیاری از مناطق دنیا را با محدودیت مواجه کرده است. یکی از راهکارها بافزایش بهره وری آب کشت ‏گیاهان دارویی مقاوم به خشکی است. مرزه جنگلی یکی از گیاهان دارویی بومی ایران است که حاوی ‏ترکیبات دارویی و شیمیایی ارزشمند است. از این رو تحقیق با هدف بررسی روند تغییرات آنزیم های ‏آنتی اکسیدانی دو کموتایپ مرزه جنگلی تحت تنش خشکی و آبیاری مجدد و همچنین محلول پاشی ‏سلنیم انجام شد. ‏

در بررسی حاضر از کموتایپ های مرزه جنگلی کارواکرول/تیمول/پاراسیمین (کموتایپ ‏درکش) و تیمول/پاراسیمین/کارواکرول (کموتایپ پونو)، با کد هرباریومی‎ MPH-1347‎استفاده قرار شد. ‏آزمایش در قالب آزمایش کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی انجام شد. سطوح ‏خشکی در 3 سطح (شاهد، تنش متوسط (25 روز بدون آبیاری) و تنش شدید (40 روز بدون آبیاری)، ‏محلول پاشی سلنیم در 3 سطح (0، 5 و 20 میلی گرم) انجام شد. آبیاری مجدد بلافاصله پس از تنش ‏خشکی انجام شد. به منظور اندازه گیری تغییرات فعالیت آنزیمی در مرزه جنگلی در انتهای تنش دوره ‏خشکی و به ترتیب 1 و 5 روز پس از آبیاری مجدد، از گیاهان آزمایشی نمونه برداری شد.‏

آبیاری مجدد به عنوان مکانیسمی برای ترمیم کارکردهای فیزیولوژیکی که در اثر تنش آب ‏کاهش یافته است عمل می کند. به عبارتی بازیابی یک مولفه مهم برای سازگاری گیاهان به خشکی می -‏باشد. در بررسی حاضر خشکی اثر معنی داری بر فعالیت اغلب آنزیم های آنتی اکسیدانی مطالعه شده ‏کموتایپ های مرزه جنگلی (به غیر از کاتالاز در کموتایپ پنو) نداشت. همچنین واکنش قابل توجهی ‏نسبت به سطوح محلول پاشی سلنیم در شرایط تنش خشکی مشاهده نشد. بررسی روند تغییرات ‏فعالیت آنزیم ها قبل و بعد از آبیاری مجدد نشان داد که اگرچه آبیاری مجدد روند کاهشی غیرمعنی داری ‏بر فعالیت آنزیمی داشت، با این وجود در کوتاه ترین زمان ممکن فعالیت آنزیم ها به شرایط قبل از ‏آبیاری مجدد رسیده و پایدار شده اند، که بیانگر مقاومت بالای این گیاه به خشکی است. همچنین ‏واکنش گیاه به سطوح خشکی و تیمارهای حمایتی در دو کموتایپ روند تقریبا مشابه ای داشت.

عدم واکنش آنزیم های آنتی اکسیدانی مهم گیاه مرزه جنگلی به تنش خشکی و تیمارهای ‏حمایتی، بیان کننده این است که، مرزه جنگلی به عنوان یک گیاه متحمل به خشکی و به دلیل داشتن ‏متابولیت های با ارزش، گونه ای مناسب برای کشت در مناطقی است که محدودیت منابع آبی و نزولات ‏آسمانی دارند. لذا پیشنهاد می شود که از این گیاه برای کشت در شرایط کم آب شاهرود و مناطق ‏مشابه استفاده شود.‏