نظریه های انحطاط تمدن اسلامی

برآمدن و برافتادن تمدن ‏های گوناگون بشری از حوادثی بوده که توجه بسیاری از اندیشمندان در حوزه تاریخ، تمدن ‏پژوهی و جامعه ‏شناسی را به خود معطوف کرده است. تمدن اسلامی نیز که در سده ‏هایی از تاریخ، از درخشش خیره ‏کننده علمی برخوردار بود، اما در ادامه حیات خویش به افول علمی دچار شد، اذهان اندیشمندان و پژوهشگران را به پرسش در چگونگی و چرایی علت افول یا انحطاط آن درگیر ساخت. پرسش قابل طرح این است که آیا در بررسی انحطاط تمدنی اسلام، جدای از علل و عواملی که استدلال شده، نظریه‏ یا نظریه ‏هایی مطرح شده است؟ هدف این مقاله، ارایه و دسته ‏بندی نظریه ‏های انحطاط تمدن اسلامی از خلال علل و عوامل گوناگونی است که در این باره مطرح شده است. یافته پژوهش نشان داده است که از دیدگاه‏ های مطرح شده در چرایی افول تمدن اسلامی می‏توان نظریه‏ هایی را برساخت که یا نگاه به عوامل درون‏تمدنی دارند یا به عوامل برون ‏تمدنی نظر کرده ‏اند.