مقایسه و ارزیابی خسارت وسایل نقلیه سبک بر اساس نظریه های پایداری در سیلاب (مطالعه موردی: سیل شیراز)

ارزیابی خسارات ناشی از وقوع سیلهای ناگهانی در مناطق شهری یکی از دغدغه های مهم پس از وقوع آن است. وسایل نقلیه نیز مانند دیگر عناصر شهری در زمان وقوع سیل متحمل خساراتی میشوند که می بایست برای مدیریت سیل شهری آن  ها را مد نظر قرار داد. مقادیر خسارت در اکثر مدلهای برآورد خسارت خودروها در سیلاب با فرض پایداری آنها و صرفا برحسب عمق آب ارایهشدهاند درحالی که متغیر مهم سرعت سیل نیز بر شدت خسارات وارده موثر است. در پژوهش حاضر ضمن ارزیابی هشت نظریه ارایه شده در راهنمای بارش و رواناب استرالیا (AR&R)، تلاشی صورت می گیرد تا بهترین نظریه به منظور ارایه الگوریتمی مناسب و ساده برای تعیین خسارت خودروهای سواری و سبک در سیل به صورت تابعی از عمق و سرعت ارایه شود.

برای دستیابی به هدف موردنظر ابتدا روابط و نمودارهای حد نهایی پایداری هشت نظریه ارایه شده در AR&R مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت و پس از حذف یکی از نظریات و اصلاح روابط دو نظریه Melbourne Water ارایه شده در سال 1996 و DPW  ارایه شده در سال 1986، نقشه پایداری خودروهای سواری در سیل دروازه قرآن شیراز در تاریخ 5 فروردین 1398 برای هفت نظریه ارایه شده در این راهنما تولید شد در ادامه، با تلفیق نمودارهای حد پایداری هر نظریه با نمودار عمق- خسارت HAZUS-MH و زون بندی سطح زیر نمودار حد پایداری به عنوان مناطق پایدار، الگوریتم تولید نقشه ریسک برای خودروهای سواری پایدار برای هر نظریه بهطور جداگانه تهیه شد. سپس نقشه ریسک در محدوده پارکینگ مجاور استخر تجمع آب در بالادست دروازه قرآن شیراز برای هر نظریه تولید  و به کمک آن ها مجموع خسارت برای خودرو پراید 131 به عنوان خودرو شاخص محاسبه شد. درنهایت مقادیر خسارت ماکزیمم و هم  چنین مجموع خسارت به دست آمده از هرکدام از نظریه  ها مورد بررسی قرار گرفت.

از اصلی ترین و مهم ترین یافته های این پژوهش، ارایه الگوریتم تعیین خسارت خودروهای سواری و سبک در محدوده های مشخصی از عمق و سرعت برای هر یک از نظریه های ارایه شده در AR&R می باشد که با استفاده از آن ها نقشه های ریسک تولید شد. بعلاوه مجموع خسارات برای خودرو پراید 131 به عنوان خودرو شاخص با استفاده از الگوریتم های ارایه شده محاسبه شد که درنتیجه کمترین مقدار خسارت با استفاده از الگوریتم نظریه  AR&R (1987)برابر با 10 میلیارد و 265 میلیون تومان و بیشترین مقدار خسارت تیز با استفاده از الگوریتم نظریه AR&R (2011) برابر با 14 میلیارد و 32 میلیون تومان به دست آمد.

با ارزیابی های صورت گرفته مشخص شد استفاده از صرفا عمق جریان سیلاب به عنوان یک شاخص هیدرواستاتیک که عملا در شرایط فعلی معیار محاسبه خسارت خودروها است از دقت لازم برخوردار نبوده و بهتر است از ترکیب سرعت و عمق و در واقع شاخص هیدرودینامیکی برای این منظور استفاده نمود. درعین حال ثابت شد که رابطه و حد نهایی پایداری ارایه شده در نظریه AR&R (2011) نسبت به سایر نظریه ها به منظور ارایه مدلی برای تعیین خسارت وسایل نقلیه سواری و سبک در سیلاب به عنوان تابعی از عمق و سرعت نتایج بهتر و قابل اعتمادتری را به همراه خواهد داشت. شایان ذکر است برای دستیابی به مقادیر هر چه دقیق تر خسارت خودروها در سیلاب، انجام مطالعات نظری و تجربی بیشتری با مدنظر قرار دادن انواع مختلف وسایل نقلیه ضروری است.