سیر تحول مفهوم مادرسالاری نزد مغولان و ایلخانان با تحلیل آیکونوگرافیک نگاره پرسیدن فریدون نسب خود را از مادرش در شاهنامه بزرگ مغولی

بازتاب جریانات و حوادث دوره‏های مختلف تاریخی در هنرهای آن دوره و ارتباط متقابل گونه ‏ها و سبک‏ های هنری با رویدادهای جامعه معاصر خلق اثر بین اکثر پژوهش گران تاریخ و جامعه ‏شناسی هنر امری پذیرفته ‏شده است. مسیله پژوهش حاضر بررسی و تحلیل چگونگی سیر تحول مفهوم مادرسالاری نزد مغولان اولیه تا انقراض ایلخانان با مطالعه موردی نگاره پرسیدن فریدون نسب خود را از مادرش در شاهنامه بزرگ مغولی است. در تحلیل داده ‏ها از مبانی آیکونوگرافی ازجمله تطبیق نگاره با منابع تاریخی، روابط بینامتنی و استحاله بهره گرفته ‏شده است. رویکرد پژوهش توصیفی تحلیلی است و اطلاعات به روش کتابخانه ‏ای و با استفاده از منابع مکتوب و دیجیتال گردآوری شده است. نتایج نشان می‏دهند مفهوم مادرسالاری از دوره مغولان اولیه تا ایلخانی به سه دوره قابل ‏تقسیم است. در دوران قبل از تشکیل امپراتوری به سبب عرف‏گرایی موجود، مادرسالاری به بهترین نحو بر قبایل حاکم است. در دوران فتوحات، ازدواج‏های درباریان و شخص خان همسو با منافع سیاسی و اقتصادی است. در این دوره، نفوذ همسر اول خان بیشتر از سایر زنان است؛ ولی این نفوذ شخصی و غیرمستقیم است تا اینکه امری نهادی باشد. پس از اصلاحات غازان و به‏ ویژه در اواخر عمر ایلخانان، با وجود غلبه‏ دیوان‏سالاری ایرانی اسلامی، نمودهایی از بازگشت به عرف‏گرایی در هنرهای این دوره به‏ صورت اعم و اهمیت مجدد مادرسالاری در نگاره مطالعه شده (بازتاب نقش مادر ابوسعید در سرنگون کردن امیرچوپان در نگاره) به صورت اخص دیده می‏شود.