تدفین های دوران اشکانی و ساسانی در حوضه رودخانه بوانات، استان فارس

تدفین بخشی از فرهنگ معنوی و مادی هر قوم محسوب می شود که در هر منطقه و هر دوره، ویژگی های خاص خود را داشته است. از آنجا که نحوه خاک سپاری برخاسته از تفکرات، عقاید و فرهنگ جامعه است، با مطالعه آن ها می توان به بازسازی روند تکامل فرهنگی جوامع باستان پرداخت. طی بررسی های باستان شناسی حوضه رودخانه بوانات که در سال 1394 به سرپرستی نگارنده با حمایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس و فرمانداری بوانات صورت پذیرفت، شواهدی از دو شیوه تدفین شامل گورهای «سنگ چین» یا «خرفتخانه» و هم چنین «دخمک» یا «استودان» های ستونی شناسایی شد که با مطالعه و بررسی آن ها می توان به ساختارهای تدفینی و آیینی منطقه در دوران تاریخی دست یافت. با توجه به تنوع شیوه های تدفینی این دوران در فارس، شیوه های تدفینی دوران اشکانی و ساسانی در منطقه بوانات چگونه بوده و ویژگی ها و شاخصه های مکان های تدفینی چیست؟ بنابراین، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تطبیقی سعی بر تبیین تدفین های دوران تاریخی بوانات در راستای پاسخ به پرسش های مطرح شده دارد. بر فراز ستیغ اکثر کوه های حوضه رودخانه بوانات گورهای سنگی که دارای پلان مدور و با مصالح تخته سنگ هایی به ابعاد مختلف و به صورت خشکه چین است، شناسایی شد. با توجه به پراکنش وسیع گورهای سنگی از پاکستان تا جنوب غرب ایران و سواحل جنوبی خلیج فارس گاهنگاری های متفاوتی جهت این گونه تدفین ارایه شده است؛ بااین حال با توجه به مواد فرهنگی به دست آمده از دیگر مناطق فارس و مقایسه آن ها به تدفین های شناسایی شده از منطقه بوانات می توان این نوع تدفین را به دوره های اشکانی و ساسانی منسوب کرد. در مورد دومین نوع تدفین یعنی دخمک یا استودان های ستونی نظریات مختلفی وجود دارد که با توجه به کتیبه های به دست آمده از حوالی شهر استخر و سمیرم می توان آن ها را دارای کارکرد تدفینی مربوط به دوره ساسانی دانست که از دو محل «پهنه میل فنجان» و «چراغ کشی» شناسایی شدند.