شناسایی و مقایسه ترکیبات شیمیایی مواد استخراجی چوب و پوست چنار (Platanus orientalis) دست کاشت با استفاده از فنون کروماتوگرافی گازی و طیف سنجی جرمی (GC/MS)

چنار (Platanus orientalis) یکی از درختانی است که در پارک ها و فضاهای سبز شهری و جنگل های اطراف شهر تهران و همچنین سایر شهرهای ایران کاشته می شود. این تحقیق با هدف شناسایی و مقایسه اجزاء شیمیایی مواد استخراجی موجود در چوب و پوست چنار دست کاشت انجام شد. به همین منظور، تعداد سه اصله درخت چنار دست کاشت به صورت تصادفی از منطقه شهری تهران انتخاب و قطع گردید. از هر درخت سه دیسک تهیه و طبق آزمون های استاندارد TAPPI ابتدا آرد چوب تهیه گردید و بعد مواد استخراجی توسط حلال استن از آرد چوب جداسازی شد. برای شناسایی اجزای مواد استخراجی، حدود یک میلی گرم از این مواد با 30 میکرو لیتر  BSTFAمخلوط گردید و از یک دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی ((MS با آشکارساز برای آنالیز نمونه ها استفاده شد. بدین منظور، نمونه ها توسط سرنگ همیلتون به بخشInjetion  دستگاه GC/MS تزریق گردید. شناسایی ترکیبات با توجه به دیاگرام های GC، فراوانی و زمان بازداری هر ترکیب، محاسبه ضریب کوارتز و جدول آدامز انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مواد استخراجی چوب و پوست چنار به ترتیب 9/3 و 6/16 درصد است. نتایج حاصل از GC-MS نیز نشان داد که در چوب چنار 17 ترکیب وجود دارد، به طوری که هگزا دکانوییک اسید (18/22%)، هپتا دکان-(8)- کربوکسیلیک اسید (24/15%) و 2،1-بنزن دی کربوکسیلیک اسید (08/12%) مهمترین ترکیبات هستند. در پوست چنار دست کاشت نیز 41 ترکیب شناسایی شد که 9-اکتا دکانوییک اسید (88/19%)، n -هگزا دکانوییک اسید، 9 و 12- اکتا دکانوییک اسید (66/9%) و گاما- سیتوسترول (09/2%) به عنوان مهمترین ترکیبات شناسایی شده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که 6 ترکیب 9-اکتا دکانوییک اسید، هگزادکان، دودکان، تترادکان، ای کسان و اکتادکان در چوب و پوست چنار مشترک بودند. این ترکیبات می تواند نقش زیادی در دوام و مصارف چوب چنار داشته باشد.