بررسی خصوصیات مورفولوژی و ژنوتیپی گیاه کینوا در منطقه گرگان

به دلیل وجود تنوع بسیار بالا در بین ژنوتیپ های گیاه شبه غله کینوا (Chenopodium quinoa)، قابلیت سازگاری و پایداری عملکرد بسیار بالایی را از خود در برابر اقلیم های آب و هوایی مختلف به نمایش گذاشته است. به همین دلیل این آزمایش جهت بررسی تنوع مورفولوژی و ژنتیکی 14 ژنوتیپ گیاه کینوا و مقایسه آنها با ژنوتیپ شاهد منطقه (Titicaca) انجام شد است.

این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه پژوهشی اداره تحقیقات هواشناسی کشاورزی گرگان انجام گرفت. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل چهار ژنوتیپ دیررس و 10 ژنوتیپ زودرس از موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج تهیه شدند و کشت آنها در تاریخ 20 مرداد 1398 انجام شد. در طول فصل رشد تعداد 9 صفت شامل ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، طول گل آذین، عرض گل آذین، تعداد خوشه در گل آذین اصلی ، بیوماس، وزن هزار دانه و عملکرد در هکتار مورد ارزیابی قرار گرفت.

تجزیه واریانس داده ها نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها در تمامی صفات مورد بررسی بوده است. ژنوتیپ های دیررسQ104 ، Q102 و Q101 در اکثر صفات به خصوص میزان عملکرد دانه، افزایش معنی داری نسبت به ژنوتیپ شاهد و ژنوتیپ های دیگر داشتند. مقایسه ضرایب همبستگی بین صفات، رابطه مثبت و معنی دار عملکرد دانه و تمامی صفات مورد بررسی به جز وزن هزار دانه را نشان داده است. بیشترین مقدار همبستگی عملکرد دانه به ترتیب با صفات بیوماس، قطر ساقه، عرض گل آذین، ارتفاع و طول گل آذین بوده است. همچنین خوشه بندی ژنوتیپ ها بر اساس صفات زراعی، ژنوتیپ ها را به 3 گروه تقسیم کرده است که بیشترین میانگین عملکرد مربوط به خوشه دوم شامل ژنوتیپ های دیررسQ104  و Q102 و کمترین آن مربوط  به خوشه اول بود. در این مطالعه بیشترین واریانس ژنتیکی و فنوتیپی، وراثت پذیری و پیشرفت ژنتیکی مربوط به صفات ارتفاع گیاه و عملکرد دانه بوده است.

در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه ژنوتیپ های دیررس Q104 ، Q102 و Q101 و همچنین در بین ژنوتیپ های زودرس، Q12 و Q18 عملکرد بهتری را نسبت به دیگر ژنوتیپ ها از خود به نمایش گذاشتند. بنابراین، این ژنوتیپ ها می توانند گزینه های مناسبی جهت کشت و کار این گیاه در این منطقه باشند.