تعیین الگوهای زهکشی جریان با استفاده از روش درخت فرکتال (مطالعه موردی: زیرحوضه زرینه رود در استان کردستان)

رفتار بسیاری از پدیده های طبیعی با پیچیدگی بسیار، مانند رودخانه ها را می توان با هندسه درخت فرکتال تحلیل نمود. زیرحوضه آبریز زرینه رود در استان کردستان یکی از پرآب ترین زیرحوضه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه می‏باشد که وضعیت هیدرولوژیکی آن تاثیر بسیاری بر روی مدیریت رواناب و جریان های پایین دست دارد، بنابراین بررسی ویژگی های فیزیوگرافی این حوضه آبریز با استفاده از روش درخت فرکتال در این تحقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. در پژوهش حاضر به بررسی رفتار فرکتالی زیرحوضه آبریز زرینه رود در استان کردستان، با استفاده از لایه‏های  GIS آبراهه ها، نقشه DEM و بکارگیری قوانین استراهلر، هاک، هورتن و هندسه درخت فرکتال به روش ریچاردسون، پرداخته شده است. بر اساس قانون استراهلر مشخص شد که 5 درجه آبراهه در منطقه وجود دارد. بر اساس قانون هاک، مشخص شد، شیب خط روند حوضه تا حدی تند می باشد و این نشان از فرسایش نسبتا زیاد در محدوده مطالعاتی حوضه آبریز زرینه رود می باشد. مطابق قانون هورتن فاکتور فرم در حدفاصل آبراهه های درجه 1 و 2 کاهش یافته و برای آبراهه های با رتبه 3 و بالاتر تقریبا یکسان می باشد. علاوه بر این ساختار فرکتالی نشان می دهد که در محدوده آبراهه های رتبه 2 و بالاتر رفتار فرکتالی وجود دارد. در نهایت بر اساس روش ریچارسون، بعد فرکتالی حوضه آبریز مورد بررسی در رنج 837/1-695/1 محاسبه شد که بخش قابل توجهی از فضای حوضه این ویژگی را دارند. علاوه بر این نتایج نشان داد که بعد فرکتالی بدست آمده برای آبراهه‏های رتبه 4 با روش هورتون برابر 67/1 بوده که با نتایج بدست آمده از روش ریچاردسون مطابقت دارد. در نهایت می توان گفت با توجه به موقعیت توپوگرافی، آب و هوایی و شرایط هیدرولوژیکی ویژه ی زیر حوضه آبریز زیرینه رود، می توان شناسایی رفتار هیدرولوژیکی رودخانه، به برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان کشور در جهت مدیریت بهتر این حوضه کمک نمود.