تعیین بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب و نیتروژن در تولید کنجد

این پژوهش به منظور بررسی عملکرد و درآمد ناخالص محصول، بهره وری نهاده آب و کود نیتروژن در ارقام کنجد تحت شرایط آبیاری کامل و کم آبیاری در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در شهرستان کرج طی سال های 1396 و 1397 انجام شد. در این پژوهش از روش کرت های خرد شده- فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار برای اجرای آزمایش استفاده شد. تیمارهای آبیاری در دو سطح شامل رژیم کم آبیاری و آبیاری کامل در کرت های اصلی و فاکتوریل مقادیر مختلف کود نیتروژن (صفر، 60 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و ارقام کنجد در کرت های فرعی قرار گرفتند. جهت سنجش بهره وری نهاده ها از شاخص های درآمد ناخالص محصول، بهره وری فیزیکی و اقتصادی بهره گرفته شد. طبق نتایج، میانگین درآمد ناخالص تولید کنجد در سال های آزمایش 3/63 میلیون ریال در هکتار و تحت رژیم های آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب 1/94 و 33 میلیون ریال در هکتار محاسبه گردید. میانگین بهره وری فیزیکی آب تحت تیمار آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب 27/0 و 18/0 کیلوگرم محصول به ازای هر مترمکعب آب آبیاری و میانگین بهره وری فیزیکی کود نیتروژن تحت تیمار آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب 8/18 و 56/6 کیلوگرم محصول به ازای هر کیلو کود تعیین شد. همچنین میانگین بهره وری اقتصادی آب تحت تیمار آبیاری کامل و کم آبیاری به ترتیب 21336 و 14224 ریال به ازای هر مترمکعب آب آبیاری برآورد شد. نتایج حاکی از آن بود با کاهش تقریبی 50 درصدی مصرف آب، درآمد ناخالص تولید کنجد به یک سوم کاهش یافت. در مقابل انتخاب رقم مناسب با توجه به فراهمی آب به طور متوسط تا 66 درصد درآمد ناخالص تولید کنجد را افزایش داد. با توجه به نتایج پیشنهاد می گردد ارقامی برای کشت در منطقه هدف انتخاب شود که دارای عملکرد و بهره وری اقتصادی بالایی باشند.