ارزشیابی توان آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی در جایگزینی آزمون های سنتی

هدف:

 آزمون های سنتی برای سالیان متمادی موردانتقاد پژوهشگران حوزه ارزشیابی آموزشی بوده اند. در همین راستا نقشه های مفهومی نشان داده اند که علاوه بر اهداف آموزشی می توانند به عنوان ابزارهای ارزشیابی آموزشی نیز به کار روند، لذا هدف پژوهش حاضر ارزشیابی توان آزمون های مبتنی بر نقشه مفهومی به عنوان یک رویکرد جایگزین برای آزمون های سنتی بود.

روش :

جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان سال اول رشته علوم تجربی شهرستان اسلام آباد غرب در سال تحصیلی 1397-1396 تشکیل می دادند. نمونه پژوهش نیز شامل دانش آموزان چهار کلاس (109 نفر) درس زیست شناسی سال اول مقطع متوسطه دوم بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون چهارگزینه ای پیشرفت تحصیلی، آزمون تکمیل نقشه مفهومی سلسله مراتبی، آزمون تکمیل نقشه مفهومی شبکه ای، آزمون ترسیم نقشه مفهومی سلسله مراتبی و آزمون ترسیم نقشه مفهومی شبکه ای بود. طرح پژوهش یک طرح ارزشیابی بود. روش های آماری شامل ضریب همبستگی پیرسون، ضریب کودر-ریچاردسون، آزمون t دو نمونه ای مستقل و تحلیل واریانس یک راهه (آزمون کروسکال-والیس و آزمون تعقیبی بنفرونی) بود.

نتایج پژوهش نشان داد که چهار آزمون مبتنی بر نقشه مفهومی از روایی محتوایی و پایایی بالایی برخوردارند. در زمینه روایی ملاکی چهار آزمون مبتنی بر نقشه مفهومی دارای مقادیر متفاوت همبستگی با یک آزمون چهارگزینه ای بودند. در زمینه روایی افتراقی، به استثنای آزمون ترسیم نقشه مفهومی شبکه ای، سه آزمون دیگر به خوبی از عهده تشخیص تفاوت بین نمرات دو گروه پیشرفت تحصیلی بالا و پایین برآمدند.

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که امکان استفاده از نقشه های مفهومی به عنوان ابزارهای ارزشیابی حداقل از لحاظ فنی وجود دارد؛ بنابراین ضروری است که مسیولان مربوطه در سیستم آموزش و ارزشیابی کشور نیز نگاه ویژه و متفاوتی به نقش کاربردی نقشه های مفهومی در زمینه استفاده شدن به عنوان یک ابزار ارزشیابی جدید و جایگزین داشته باشند.