تحلیل اضطراب در متن احادیث فقهی از نگاه صاحب جواهر

احادیث فقهی که گنجینه کلام الهی است، دچار آسیب های گوناگونی ازجمله اضطراب متن شده است. صاحب جواهر از جمله فقیهانی است که به این دست احادیث توجه ویژه داشته است. برای شناخت رویکرد صاحب جواهر به امسیله، یافتن پاسخ وی به این پرسش ها ضروری است: اصل بر اضطراب متن حدیث فقهی است یا عدمش؟ عوامل اضطراب متن حدیث، مراحل بررسی، پیامد ها و کاربرد ها و مرجحات یک گزارش در روایت مضطرب کدام اند؟نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به این نتایج رسیده است که اولا، از منظر صاحب جواهر، اصل بر عدم اضطراب متن احادیث فقهی است. ثانیا، دو عامل اصلی اضطراب، اشتباه راویان و نسخه نویسان است؛ ثالثا، مواجهه صاحب جواهر با حدیث مضطرب در چهار مرحله صورت گرفته است: شناسایی اضطراب، فرق گذاشتن بین روایت مضطرب فی الجمله و بالجمله، ترجیح یکی از گزارش ها، اعراض یا احتمال تخییر بنا بر شمول روایات علاجیه؛ رابعا، پیامدهای اضطراب متن حدیث را می توان در سه عرصه دلالت حدیث، حجیت آن در معارضه با دیگر ادله و تاثیرات آن بر فتوای فقیهان کاوید؛ سرانجام صاحب جواهر به چهارده موید برای ترجیح گزارشی از روایت مضطرب بر گزارش دیگر آن اشاره کرده که از جمله آن ها اضبط بودن، شهرت و اجماع اعم از منقول و محصل، مخالفت با سیاق و خالی بودن کتب روایی یا نسخه اصلی است.