آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی در افق 2040 میلادی با استفاده از مدل زنجیره ای مارکوف در حوزه آبخیز جیرفت

پدیده تغییر کاربری اراضی از مخاطرات محیطی و بحران های اکولوژیکی است که امروزه بشر با آن روبرو است. اطلاع از نسبت کاربری ها و نحوه تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهمترین موارد در برنامه ریزی ها مدیریتی است. هدف از این پژوهش، آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی حوزه آبخیز جیرفت در مقاطع زمانی 1997، 2008 و 2018 میلادی و پیش بینی آن در سال 2040 میلادی است. برای این منظور، تصاویر ماهواره ای لندست سنجنده TM و OLI در هر یک از مقاطع زمانی تهیه شد و در محیط نرم افزار ENVI، از نظر اتمسفری و رادیومتریکی تصحیح شد. در گام بعد، ترکیب کاذب رنگی و همچنین، نقشه شاخص پوشش گیاهی NDVI برای هر یک از سال های مزبور تهیه شد. سپس، با استفاده از طبقه بندی نظارت شده و روش بیشینه احتمال، نقشه های کاربری اراضی هر یک از مقاطع زمانی به دست آمد. در ادامه، نقشه های کاربری اراضی به دست آمده به فرمت مناسب مدل LCM تبدیل شد و تغییرات کاربری اراضی مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت، با استفاده از زنجیره مارکوف و نرم افزار IDRISI، کاربری اراضی سال 2040 میلادی پیش بینی شد. نتایج پژوهش نشان داد که استخراج نقشه های کاربری اراضی با استفاده از طبقه بندی نظارت شده با ضریب کاپای بیش از 0.76 در هر یک از تصاویر، دقت قابل قبولی داشته است. بررسی تغییرات کاربری اراضی در حوزه آبخیز جیرفت نشان داد، بین سال های 1997 تا 2018 میلادی مناطق شهری (169.5 درصد)، اراضی کشاورزی (6.8 درصد)، شوره زارها و اراضی بایر (119.8 درصد) افزایش و اراضی جنگلی (32.8 درصد) کاهش یافته است و پیش بینی می شود که با ادامه روند مدیریت فعلی، مناطق شهری و اراضی کشاورزی و اراضی بایر در دوره آتی افزایش و اراضی جنگلی و باغی کاهش یابند که نیازمند تمهیدات مناسب مدیریتی با رعایت توان بوم شناختی سرزمین و توجه به اصول توسعه پایدار در این ناحیه خواهد بود.