تعیین تراکم جمعیت Aspergillus flavus و Aspergillus parasiticus در تیمارهای آخرین آبیاری قبل از برداشت در خاک و میوه درختان پسته

آلودگی پسته به قارچ Aspergillus و آفلاتوکسین یکی از مهمترین مشکلات در تولید و صادرات این محصول با ارزش، می باشد. این  پژوهش با هدف شناسایی دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus، تعیین فراوانی جدایه های توکسین زا و غیرتوکسین زای این دو گونه و جمعیت Aspergillus flavus clade در خاک، میوه های سالم و ترک خورده رقم اوحدی، در شش تیمار آخرین آبیاری قبل از برداشت (5، 10، 15، 20، 25 و 30 روز) اجرا گردید.

مواد و روش ها:

 جداسازی قارچ های Aspergillus flavus clade از خاک، میوه های سالم و ترک خورده با روش تهیه سوسپانسیون و سری های رقت، روی محیط کشت DRBC انجام شد. شناسایی دو گونه Aspergillus flavus وA. parasiticus با استفاده از ویژگی های ماکرومورفولوژیکی و مولکولی (پرایمر کالمودولین) و تشخیص و غربالگری جدایه های توکسین زا با استفاده از دو روش محیط کشت نارگیل-آگار (Coconut agar medium=CAM) و کروماتوگرافی لایه نازک (TLC) انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در طی سال های 1392 تا 1394 اجرا گردید.

از مجموع 233 جدایه Aspergillus flavus clade جمع آوری شده، به ترتیب 221 و 12 جدایه متعلق به دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus بودند. در میوه های ترک خورده، سالم و خاک فراوانی جدایه های توکسین زایA. flavus به ترتیب 5/86، 5/87، 7/88 درصد و جدایه‏های توکسین‏زای A. parasiticus،  80، 75، 100 درصد بود. بر اساس نتایج تجریه مرکب، تیمارهای آخرین آبیاری 30 و 25 روز قبل از برداشت (تیمارهای با کمترین رطوبت خاک) کمترین و تیمارهای آخرین آبیاری 10 و 5 روز قبل از برداشت (تیمارهای با بیشترین رطوبت خاک) بیشترین جمعیت Aspergillus flavus clade را در خاک، میوه های سالم و ترک خورده نشان دادند. استفاده از کود دامی جمعیت Aspergillus flavus clade را به طور معنی داری افزایش داد به طوری که این افزایش در میوه های ترک خورده، سالم و خاک در سال 1393 به ترتیب 66، 83 و 114 درصد بود.

نتیجه گیری:

 نتایج تحقیق حاضر نشان داد که کاهش فاصله آخرین آبیاری با زمان برداشت میوه (بالا بودن درصد رطوبت خاک سطحی باغ) و استفاده از کود دامی می تواند موجب افزایش جمعیت Aspergillus flavus clade در خاک، میوه های سالم و ترک خورده پسته گردد. با توجه به اینکه افزایش جمعیت قارچی همراه با فراوانی جدایه های توکسین زای دو گونه Aspergillus flavus و A. parasiticus می باشد با تنظیم دور آبیاری، به طوری که آخرین آبیاری 25 تا 30 روز قبل از برداشت میوه باشد، می توان آلودگی میوه های پسته به Aspergillus و تولید آفلاتوکسین را کاهش داد.