طبی سازی در طب های مکمل و جایگزین؛ تحلیلی تاریخی انتقادی

«طبی سازی»، در ادبیات رایج آن، مفهومی انتقادی به پزشکی مدرن است؛ به معنای پیشروی و نفوذ پزشکی در ساحت ها و حوزه های جدیدی از زندگی انسان و در نهایت، تبدیل شدن پزشکی به نوعی ابزار کنترل و تسلط اجتماعی. در این مقاله نشان داده ایم، اگرچه ادبیات رایج طبی سازی از ابتدای شکل گیری آن در اواسط قرن بیستم، نقدی منحصر به پزشکی مدرن است، کاستی های مفهومی همین تلقی و فروکاستن طبی سازی به پزشکی مدرن که مبتنی بر زیست پزشکی است، خطایی معرفت شناسانه است. این خطا منجر به حالت هایی جدید از طبی سازی در لباس طبی زدایی و با سویه هایی آسیب زاتر می شود. به ادبیات رایج طبی سازی، انتقادی دوسویه وارد است؛ پژوهشگران طبی سازی با تمرکز بر پارادایم زیست پزشکی، از طبی سازی های رویکردهای دیگر پزشکی، مانند طب های مکمل و جایگزین غفلت کرده اند. این خلا مفهومی در ادبیات رایج، منجر به ایجاد فضا برای شکل گیری اشکالی جدید از طبی سازی توسط طب های مکمل و جایگزین شده است؛ روندهایی که در ظاهر، به طبی زدایی از پزشکی مدرن می پردازند؛ اما خود انواعی جدید از طبی سازی را بازتولید می کنند؛ فرایندهایی که ذیل دو مفهوم «پیراطبی سازی» و «کمیزیشن» (CAMization) توصیف شده است. مقصود از کمیزیشن رویه هایی است که در آن مسایل روزمره ی زندگی انسانی، به مسایل سلامت در ادبیات طب مکمل و جایگزین منتقل می شود. در این مقاله به طب سنتی ایران هم اشاره ای شده است و نشان داده ایم که قرایت رایج بسیاری از جامعه شناسان پزشکی از طبی سازی که این پدیده را موضوعی منحصر به جوامع غربی و یک صد سال اخیر می دانند، محل مناقشه است.