تجزیه و تحلیل الگوی انتشار عناصر پرتوزای طبیعی و مصنوعی در حوضه آبریز رود قره سو در خلیج گرگان، شمال ایران

دانش الگوی توزیع و انتشار عناصر پرتوزای طبیعی و مصنوعی و سطح تابش آنها در محیط زیست برای ارزیابی تاثیرات آن بر سلامتی انسان ها و موجودات زنده بسیار مهم است. در این پژوهش، فعالیت ویژه عناصر پرتوزای طبیعی و مصنوعی برای 30 نمونه جمع آوری شده از رسوبات بالادست و دهانه خروجی رود قره سو به خلیج گرگان و همچنین رسوبات قسمت شرقی خلیج گرگان با استفاده از آشکارساز فوق خالص ژرمانیومی اندازه گیری و نقشه توزیع آنها با استفاده از نرم افزار  سرفر و GIS ترسیم شد. فعالیت ویژه Ra226، Th232، K40 و Cs137 به ترتیب از 8/80 تا 31/92 ، از 11/16تا 43/19، از 183/77 تا 562/88  و از 0/83 تا 12/72 بر حسب Bq/kg  به دست آمد. در بالادست سرچشمه رود قره سو، میانگین غلظت Ra226، Th232، K40 و Cs137 در نمونه های خاک کنار رود قره سو بیشتر از رسوبات کف این رودخانه بود که نشان دهنده شستتشوی رسوبات و حمل عناصر پرتوزا توسط جریان آب و انتقال این عناصر به نقاط پایین تر است. در دهانه رود قره سو و خلیج گرگان، الگوهای توزیع 232Th و 40K تقریبا مشابه یکدیگر هستند و بالاترین غلظت عناصر Ra226، Th232و K40 مربوط به رسوبات دهانه رود قره سو است. غلظت Cs137 در دهانه رود قره سو کمترین مقدار را دارد و با فاصله گرفتن از دهانه به سمت قسمت های میانی خلیج گرگان بر غلظت آن افزوده می شود که این الگوی انتشار نشان دهنده حرکت پذیری بالا و تمایل به رسوب گذاری در نقاط آرام تر برای Cs137 است. مقادیر اندازه گیری شده برای کمیت های پرتوشناختی و شاخص های خطرپذیری ناشی از تابش های هسته ای در این پژوهش در محدوده مجاز هستند و میزان تابش های هسته ای موجود، سلامتی ساکنین منطقه را تهدید نمی کند.