بررسی نمود انعطاف پذیری در مسکن روستایی، مورد مطالعاتی: روستای طزره دامغان

مفهوم انعطاف پذیری از گذشته، در مسکن روستایی ایران وجود داشته است. اما امروزه تغییرات ساختار اجتماعی و اقتصادی، تحولات گسترده ای را در الگوی معماری مسکن روستایی ایجاد کرده و در معماری امروز به مفهوم انعطاف پذیری کم تر توجه شده است. در این میان معماری مسکن روستایی قدیم واجد شاخص ها و معیارهای ارزنده ای در حوزه انعطاف پذیری است. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نمود انعطاف پذیری در مسکن روستایی است. پژوهش حاضر از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. بدین منظور ابتدا با مطالعه منابع کتابخانه ای در حوزه انعطاف پذیری، نمودهای اصلی انعطاف پذیری (تنوع پذیری، تطبیق پذیری، تغییر پذیری) مشخص گردید و سپس با مطالعه میدانی، این نمودها در شش الگوی شاخص مسکن روستای طزره دامغان بررسی و مقایسه شد. این مقاله نشان می دهد، تمامی الگوهای مسکن روستای طزره انعطاف پذیر بوده و در همه ریزفضاهای این الگوها نمودی از انعطاف پذیری دیده می شود. الگوهایی که تعدد حیاط، طبقات، ایوان و ورودی داشته اند، از انعطاف پذیری بالایی برخوردار بوده اند. بنا بر این پژوهش، در نظر گرفتن عواملی نظیر حیاط های متعدد در کنار توده بنا یا توده های متعدد در کنار حیاط، ورودی ها و طبقات متعدد (دو طبقه) که امکان تفکیک بنا را برای خانواده های مختلف و یا کاربری های گوناگون فراهم می کند، از موثرترین عوامل طراحی انعطاف پذیر در مسکن روستایی است و لذا مولفه "تغییر پذیری" انعطاف پذیری، مولفه اصلی طراحی انعطاف پذیری در مسکن روستایی است.