تاثیر سامانه های سینوپتیکی بزرگ مقیاس بر وقوع فراگیر توفان تندری غرب و شمال غرب ایران

بدین منظور شناسایی تاثیر گردش جوی بر وقوع توفان های تندری در غرب ایران از داده های روزانه 12 ایستگاه همدید، و داده های شبکه ای، طی دوره آماری 2014-1986 استفاده شده است. با استفاده از کدهای هوای حاضر مربوط به توفان تندری ، 27 روز مشخص، و با استفاده از روش خوشه-بندی سلسله مراتبی وارد خوشه بندی شدند. برای ترسیم و تحلیل نقشه های مورد نیاز نیز از نرم افزارهای گردس، سورفر و های اسپلیت استفاده شده است. بررسی چرخه ماهانه، فصلی و سالانه وقوع توفان تندری نشان داد که بیشینه وقوع توفان تندری در ماه می و فصل بهار است . 24 روز از 27 روز فراگیر (89 درصد) توفان تندری در غرب و شمال غرب ایران، مربوط به ماه های گرم سال(آوریل تا سپتامبر) می باشد. از نظر موقعیت مکانی، استان های واقع در غرب منطقه مورد مطالعه شامل استان های آذربایجان غربی و کردستان مجموعا با 49 مورد بیشترین توفان تندری را تجربه کرده اند و استان لرستان که در جنوب این منطقه واقع شده است با 8 مورد کمترین وقوع فراگیر توفان تندری را داشته است. نتایج خوشه بندی سلسله مراتبی نشان داد که وقوع توفان های تندری، تحت تاثیر سه الگوی جوی سیستم های مانع، پدیده سردچال و موج های کوتاه بادهای غربی شکل می گیرند، که در این بین، پدیده سردچال با 14 مورد، اصلی ترین الگو در وقوع توفان های تندری غرب و شمال غرب ایران است. تحلیل نقشه های دما در سطوح 850 و 500 هکتوپاسکال نشان داد که وقوع توفان های تندری در منطقه مورد مطالعه با ناهنجارهای منفی دمایی همراه است و انطباق همزمان کم فشار سطحی و واگرایی بالایی سطح 500 هکتوپاسکال در غرب و شمال غرب ایران سبب تشدید شرایط صعود هوا و ناپایداری جوی و در نهایت توفان تندری می شود. همچنین مسیریابی توده های هوای موثر بر توفان های تندری نشان داد که منشا این الگوهای جوی، سامانه مدیترانه، سودانی و سامانه های ادغامی هستند.