برنامه ریزی استراتژیک توسعه کارآفرینی کشاورزی در استان کرمان (کاربرد تحلیل سلسله مراتبی فازی و سوات)

تغییر و تحولات سریع علم و فناوری در سال های اخیر، همه کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه را با چالش های جدی و جدیدی روبرو نموده که گذر از آن ها نیازمند به کار گرفتن رویکردها و روش های خلاق و کارآفرینانه است. بنابراین کارآفرینی یک عنصر کلیدی در جوامع می باشد که تاثیر بسزایی در بهره وری، نوآوری، اشتغال، رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل و موانع موثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی و برنامه ریزی استراتژیک در این زمینه است.

در این پژوهش ابتدا با مروری بر مطالعات پیشین و مصاحبه با خبرگان حوزه کارآفرینی، کشاورزی و صاحبان کسب و کارهای کشاورزی استان کرمان، مجموعه ای از مولفه های کارآفرینی کشاورزی استخراج شدند. سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه داده های پژوهش جمع آوری گردید و با استفاده از نرم افزارهای آماری Excel،Spss  و Expert choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت بر اساس تحلیل سلسله مراتبی فازی و ماتریس مقایسات زوجی، عوامل درونی و بیرونی موثر بر کارآفرینی کشاورزی شناسایی و اولویت بندی شدند. برای بررسی وضعیت موجود و تدوین استراتژی های موثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی در استان کرمان از ماتریس سوات (SWOT) استفاده شده است.

نتایج مطالعه حاکی از آن است که توسعه کارآفرینی نیازمند آمادگی زمینه ها و بستر های فرهنگی و اجتماعی، همکاری نظام های آموزشی و پژوهشی، ساختار های اداری و مالی و سایر ساز و کارهای حمایتی است. بر اساس نتایج حاصل از مدل سوات، استراتژی های بازنگری، مناسب ترین استراتژی توسعه کارآفرینی کشاورزی و کسب و کارهای کشاورزی می باشند. همچنین استراتژی های توسعه دانش و مهارت های کارآفرینی، همکاری بخش های دولتی و خصوصی در تامین مالی کسب و کارهای نوپا، مشاوره با افراد متخصص و با تجربه، تجدیدنظر و بازنگری در ساختار آموزش عالی، تسهیل سرمایه گذاری در مراحل اولیه راه اندازی کسب و کار، برای بهبود و توسعه کارآفرینی کشاورزی دارای اولویت اول تا پنجم بوده اند.

با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت ایجاد کارآفرینی در بین کشاورزان به عنوان راهکاری جدید در نظریه توسعه جهت ظرفیت سازی کشاورزان مطرح گشته است که برای کنترل تغییرات در جهت اصلاح و بهبود نظام ترویج کشاورزی نیز امری ضروری است. همچنین، تقویت ظرفیت بخش تحقیق و توسعه برای دسترسی بهتر به اطلاعات بازار و تکنیکی برای بهبود فرآیند تصمیم گیری کشاورزان با هدف ایجاد روحیه و فرهنگ کارآفرینانه در میان جوامع روستایی و کشاورزی اجتناب ناپذیر می باشد. بنابراین پیشنهاد می شود آموزش و ترویج روحیه کارآفرینی در بخش کشاورزی و فراهم سازی بسترهای فرهنگی و اقتصادی کارآفرینی مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.