ساخت و اعتباریابی مقیاس برنامه درسی مبتنی بر موک در آموزش عالی

پیشینه و اهداف :

دوره های برخط آزاد انبوه به عنوان یکی از جدید ترین تکنولوژی آموزشی سبب تغییرات اساسی و کیفیت بخشی به فرایند های آموزشی در سطح دانشگاه های مختلف شده اند و به شدت در حال گسترش هستند. موک ها یک محیط یادگیری آنلاینند که به عنوان جدیدترین انقلاب در آموزش و یادگیری آنلاین در نظر گرفته می شوند. این دوره های یادگیری فراگیر، دسترسی به دانش را که در گذشته راحت نبود، برای افراد بسیاری فراهم نموده است. موک، دوره ای است که هدف آن مشارکت تعاملی فراوان و دسترسی آزاد از طریق اینترنت است. با وجود اهمیت این مساله، هنوز مقیاسی استاندارد برای سنجش برنامه درسی مبتنی بر موک وجود ندارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس برنامه درسی مبنی بر موک در آموزش عالی انجام شده است.

طرح پژوهش، ترکیبی و روش پژوهش در بخشی کیفی، مرور اسناد بوده است. در این راستا در ابتدا داده های کیفی، گردآوری و تحلیل، سپس بر مبنای نتایج کیفی به دست آمده به تحلیل و گردآوری داده های کمی پرداخته شد و در ادامه از نتایج بخش کمی برای تبیین بهتر یافته های کیفی استفاده گردید. جامعه آماری نیز شامل منابع داخلی و خارجی موجود در حوزه آموزش مجازی، الکترونیکی و موک بود. جهت دست یابی به متون و مقالات مرتبط با کلیدواژه های فارسی و انگلیسی برنامه درسی، موک، آموزش مجازی، یادگیری الکترونیکی، دوره های برخط در منابع الکترونیکی متعدد داخلی نمایه شده و منابع الکترونیکی در خارج از کشور سعی شد جدیدترین منابع در ارتباط با پژوهش حاضر استخراج شود. براین اساس از سال 2000  تا 2019 منابع موجود و غنی در راستای پژوهش حاضر مطالعه و با استفاده از روش تحلیل مضمون، 62 مضمون پایه، 7 سازمان دهنده و یک مضمون فراگیر کشف گردید. روش پژوهش بخش کمی، توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری 386 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه مازندران بوده است که طبق جدول نمونه گیری مورگان و براساس نمونه گیری طبقه ای نسبتی 181 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، در بخش کمی پرسش نامه محقق ساخته بوده که روایی محتوایی آن 83/0 و پایایی براساس ضریب آلفای کرونباخ بالای 92/0 به دست آمد.

نتیجه تحلیل عامل تاییدی نشان داد که برنامه درسی مبنی بر موک، شامل مسایل مدیریتی، فناورانه، نیروی انسانی، هدف، محتوا، راهبرد های یاددهی یادگیری و ارزشیابی است. مقادیر شاخص های TLI و CFI در سطح مطلوب و بیشتر از نقطه برش 90/0 هستند. بنابراین مدل دارای برازش مناسبی با داده ها است.

از آنجاکه موک، دوره ای است که هدف آن مشارکت تعاملی فراوان و دسترسی آزاد از طریق اینترنت است و به عنوان منبعی برای یادگیری و آموزش در نظر گرفته می شود؛ می توان گفت این شیوه به نسبت شیوه سنتی دارای جذابیت های بسیار بیشتری است. از طرفی امروزه وجود اطلاعات بیش از حد و در دسترس بودن منبع اطلاعاتی نا معتبر در اینترنت برای افراد، به چالش بزرگی تبدیل شده که دسترسی به موک ها، می تواند به آن هایی که به دنبال اطلاعات هستند، کمک کند؛ زیرا محتوای آن توسط موسسات معتبری تهیه شده است و به راحتی می توان فهمید که آیا منبع معتبر و موثق است یا خیر؟.