ارزیابی تاثیر گاز ازن بر ویژگی های کیفی برنج (رقم فجر)

برنج (Oryza sativa L) پس از گندم دومین غله مهم در دنیا به حساب می آید. دانه برنج و فرآورده های به دست آمده از آن تقریبا 40 درصد غذای مورد نیاز نیمی از مردم جهان را تشکیل می دهند. به منظور جایگزینی روش های نوین و کم خطر در انبار کردن دانه های غلات همراه با حفظ کیفیت آن، در این تحقیق اثر غلظت گاز ازن و مدت زمان ازن دهی روی برخی ویژگی های دانه برنج واریته فجر بررسی شد. این ویژگی ها عبارت بودند از: مدت زمان پخت، میزان از دست دادن مواد جامد، جذب آب، مقدار آمیلوز، وزن برنج پخته، نسبت طویل شدن دانه، نمره ژلاتینه شدن و انبساط حجمی پس از طی یک دوره چهار ماهه نگهداری. در این بررسی، از طرح کاملا تصادفی در قالب آزمایشات فاکتوریل 4×4 با چهار سطح غلظت گاز ازن (صفر پی. پی. ام ، 25 پی. پی. ام،50 پی. پی. ام و 75 پی. پی. ام) و چهار سطح مدت زمان ازن دهی (7، 5، 3 و 1 روز) استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که غلظت گاز ازن تاثیر معنی دار 0.01)>(P بر تمامی ویژگی های پخت دانه برنج مورد آزمایش به جز میزان انبساط حجمی، افزایش طول دانه، مدت زمان پخت، نمره ژلاتینه شدن و مقدار آمیلوز دارد به طوری که بیشینه وزن برنج پخته (13.12 گرم)، جذب آب (8.12 گرم)، افت وزنی مواد جامد (0.59 گرم)، افزایش طول دانه یا میزان ری آمدن (1.428) (با اختلاف معنی دار  (0.05>P) به ترتیب در غلظت های صفر پی. پی. ام ، 25 پی. پی. ام،50 پی. پی. ام و 75 پی. پی. ام و در مورد مدت زمان پخت (11.71 دقیقه)، نمره ژلاتینه شدن (2.63) و میزان آمیلوز (23.24 درصد) (بدون اختلاف معنی دار (0.05>P) به ترتیب در غلظت های 25 پی. پی. ام، 50 پی. پی. ام و 75 پی. پی. ام مشاهده شد. ویژگی های انبساط حجمی (0.05>P) میزان مواد جامد و میزان آمیلوز (0.01>P) تحت تاثیر معنی دار تیمار مدت زمان ازن دهی بودند به طوری که بیشینه انبساط حجمی (4.16)، افت وزنی مواد جامد (0.613 گرم)، و میزان آمیلوز (24.80 درصد) به ترتیب در 1، 3 و 1 روز اتفاق افتاد. با توجه به اثر متقابل غلظت گاز ازن× مدت زمان ازن دهی توصیه می شود که برای انیار کردن دانه برنج، ازن دهی با غلظت 25 پی.پی.ام. به مدت 5 روز استفاده شود زیرا با اختلاف معنی دار (0.01>P) دارای بیشینه وزن برنج پخته (11.51 گرم) و میزان جذب آب (10.11 گرم) بدون تاثیر معنی دار (0.01>P) روی سایر ویژگی هاست.