کیفیت دانه گندم‏ نان آبی تولیدی کشاورزان در اقلیم گرم و خشک جنوب ایران در سال‏های زراعی 1400-1397

کیفیت دانه گندم‏ نه تنها میزان بازدهی و تولید آرد را تحت تاثیر قرار می‏دهد بلکه سبب تولید فرآورده هایی با خصوصیات تکنولوژیکی و حسی مطلوب‏تر و ماندگاری بالاتر می‏شود و موجب کاهش ضایعات و افزایش بهره‏وری، بهبود کارایی زنجیره فرایند تولید از مزرعه تا سفره می گردد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی وضعیت کیفیت دانه گندم‏های آبی تولیدی زارعین در اقلیم گرم و خشک جنوب کشور در سال‏های زراعی 1400-1397 اجرا شد. بدین منظور تعداد 642 نمونه دانه گندم از ده استان واقع در این اقلیم جمع‏آوری و خصوصیات فیزیکی دانه و ویژگی‏های کیفیت فیزیکی و شیمیایی آرد حاصل برای هر رقم در هر استان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که استان فارس با 4/2±1/43 گرم و استان کهگیلویه و بویراحمد با 5/3±1/36 گرم به‏ترتیب بیشترین و کمترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص دادند. رقم چمران 2 در استان فارس با 1/2±5/45 گرم بیشترین و در استان کهگیلویه و بویراحمد با 8/3±5/35 گرم کمترین وزن هزار دانه را داشت. علاوه بر این نمونه‏های گندم تولیدی در استان‏ های این اقلیم از نظر وزن هکتولیتر در گروه بسیار سنگین (میانگین 8/0±2/80 کیلوگرم بر هکتولیتر) قرار گرفتند. از سوی دیگر بیشترین میزان پروتیین دانه در نمونه‏های گندم دو استان خوزستان و بوشهر (4/12 درصد) مشاهده شد و میانگین میزان پروتیین نمونه‏های گندم در استان های این اقلیم در سه سال زراعی 3/0±1/12 درصد بود. استان فارس از بیشترین میزان گلوتن مرطوب با 4/1±0/27 درصد نیز برخوردار بود. با ارزیابی سختی دانه نیز مشخص گردیدکه رقم مهرگان در استان بوشهر با 4/4±8/52 از بیشترین و در استان لرستان با 4/1±0/49 از کمترین شاخص سختی دانه برخوردار بود. بیشترین و کمترین شاخص سختی دانه، شاخص گلوتن و حجم رسوب زلنی و ارتفاع رسوب SDS نیز به‏ترتیب در نمونه‏های گندم استان خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد مشاهده شد. درنهایت با توجه به کیفیت متنوع ارقام گندم نان آبی در کشور، که بسیار متاثر از تنوع آب و هوایی و مدیریت مزرعه می‏باشد، پیشنهاد می شود با توزیع یکنواخت و متعادل دانه گندم نان آبی با کیفیت بالای تولیدی در استان های اقلیم گرم و خشک جنوب، از کیفیت مطلوب محصول این استان ها برای بهبود فراورده‏‎های حاصل از گندم نان در سایر استان‏های کشور نیز بهره جست.