جایگاه طبیعت نقاشی ایرانی در مکتب هرات

طبیعت در فرهنگ ایرانی آنچنان ارزشمند است که از دیرباز بر تمامی نقوش هنرهای ایرانی تاثیر بسزایی داشته و حتی در سفالینه‌ها اولیه و دیوار بناهای مختلف به کار برده شده است. نگرش عرفانی ایرانی از طبیعت به عنوان نمادی از باغ بهشتی از اشاره‌های مستقیم و غیرمستقیمی سرچشمه می‌گیرد که قرآن به درخت و باغ‌های فردوس دارد. ارتباط و در‌هم‌تنیدگی طبیعت با موضوع نگاره چنان جداناپذیر است که گویی این دو کنار هم معنا می‌یابند. عناصر طبیعت نیز مانند دیگر عناصر موجود در نگاره‌ها نقشی نمادین دارند و تنها به عنوان بیان‌کننده داستان به تصویر کشیده نشده‌اند، بلکه به عنوان منبع الهام یادآور حقیقتی هستند که در ژرفای وجود نگارگر مکتب هرات نقش بسته است. نگارگری ایرانی در حقیقت تصویری برای آرایش کتاب‌ها است که محققان آن را بر اساس ایام تاریخ، رفتن و آمدن یک پادشاه یا مرکزیت یک شهر و بخش به مکاتب مختلف تقسیم‌بندی کرده‌اند. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه‌ای استفاده شده است. نتایج تحقیق بیان‌گر آن است که ارتباط عمیق و گسترده انسان با طبیعت و نتایج حاصل از آن، نوع نگرش و جهان‌بینی وی را رقم زده ‌است. اینکه ارتباط با طبیعت چگونه شکل گرفته و نگرش هنرمند نشات گرفته از چیست، یکی از مسایلی است که می‌توان به واسطه آن به نقش معنایی بعضی از عناصر طبیعت در نگاره‌ها پی برد.