تاثیر کشندگی و زیرکشندگی اسانس های زنیان (Carum copticum L.) و رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) به همراه خاک دیاتومه روی برخی شاخص های جدول زندگی سوسک کشیش (Rhyzopertha dominica F.)

سوسک کشیش، Rhyzopertha dominica F.، یک آفت مهم محصولات انباری است که از نظر اقتصادی، خسارت قابل توجهی را در غلات ایجاد می کند. با توجه به ضرورت استفاده از روش های کنترل جایگزین سموم شیمیایی، در پژوهش حاضر تاثیر کشندگی و زیرکشندگی اسانس های دو گونه گیاهی زنیان (Carum copticum L.) و رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) به همراه خاک دیاتومه رویR. dominica مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی اسانس های گیاهی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی شناسایی شد. عمده ترین ترکیبات شیمیایی در اسانس زنیان Phenol، Benzene و γ-Terpinene و در اسانس رازیانه Propanal، Trans-anethole، γ-Terpinene، Benzene و Cyclohexene بودند. سمیت اسانس رازیانه (LC50 = 83/103 میکرولیتر بر لیتر هوا) علیه حشرات کامل R. dominica بیش تر از اسانس زنیان (LC50 = 46/167 میکرولیتر بر لیتر هوا) بود. مقدار LC50 خاک دیاتومه نیز 052/0 گرم بر کیلوگرم به دست آمد. نتایج آزمایش تاثیر زیرکشندگی (LC30) نشان داد که طول عمر حشرات کامل نر و ماده و نیز زادآوری ماده ها به طور معنی داری در تیمار اسانس زنیان همراه با خاک دیاتومه کم-ترین بود. هم چنین، نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) آفت در تیمارهای ترکیب اسانس زنیان همراه با خاک دیاتومه و ترکیب اسانس رازیانه همراه با خاک دیاتومه به طور معنی داری کم تر (05/0  < p).از سایر تیمارها بود. نتایج این مطالعه نشان داد که می توان از اسانس های هر یک از این گیاهان به همراه خاک دیاتومه در برنامه های مدیریتی R. dominica استفاده کرد.