روند تغییرات هدررفت خاک با تاکید بر نقش فرسایشی رواناب در حوضه آبریز رودخانه کل (استان هرمزگان)

فرسایش خاک، تهدیدی جدی در باروری خاک به شمار می رود. بنابراین، مدیریت بهتر این منابع در راستای بهره برداری مطلوب و کاهش تاثیرات مخرب بر این منابع ضروری است. این پژوهش با تاکید بر نقش رواناب در فرسایش، با استفاده از مدل RUSLE و روش SCS-CN، به برآورد مقدار هدر رفت خاک ناشی از تغییرات رواناب در حوضه آبریز رودخانه کل می پردازد. به این منظور، از داده های بارش سالانه سال های1392، 1390، 1388، 1386، 1384، 1382، تصاویر ماهواره ای لندست، نقشه های خاک، کاربری اراضی، گروه های هیدرولوژیکی خاک و همچنین DEM منطقه استفاده شد. نتایج نشان می دهد که مقدار بیشینه هدررفت سالانه خاک در6 سال مذکور در مناطق خاصی از حوضه، بین 342 تا 980 و مقدار میانگین هدر رفت سالانه خاک بین 66/9 تا 59/25 تن در هکتار در سال متغیر است. بیشترین مقدار میانگین فرسایش، در سال 1388 با مقدار 59/25 تن در هکتار در سال در قسمت جنوب غربی منطقه مطالعاتی و ناشی از گروه هیدرولوژیکی C و خاک های لومی، لومی-رسی و ماسه ای نرم است. به نظر می رسد اگر سایر خصوصیات و ویژگی های دخیل در فرسایش ثابت در نظر گرفته شوند، میزان هدر رفت خاک به صورت مستقیم با بارش در ارتباط است. در کنار بارش، شدت زیاد فرسایش در منطقه مطالعاتی را می توان به دلیل ویژگی های خاک، وجود واحدهای زمین شناسی حساس، فقر پوشش گیاهی منطقه و کمبود عامل حفاظتی دانست. نتایج این پژوهش نشان داد که اعمال مقدار رواناب در برآورد مقدار فاکتور فرسایندگی بارش در راستای تخمین مقدار هدررفت خاک می تواند نتایج قابل قبولی را ارایه دهد. این رویکرد، امکان برآورد فرسایش خاک و توزیع مکانی آن را با شیوه ای آسان، سریع و مقرون به صرفه فراهم کرده، ابزاری مفید و کارآمدی را برای ارزیابی و تهیه نقشه خطر فرسایش خاک در مناطق مختلف در اختیار می گذارد.