ارزیابی و نقد مبانی عقیده پیناک در «تغییرپذیری خداوند» بر مبنای کلام امامیه

ارتباط خداوند با انسان (و لوازم آن) همواره از مباحث مناقشه انگیز در میان الهی دانان بوده است. از مهم ترین شعب این بحث، مسیله «تغییرپذیری» خداوند است. پیناک (از بنیان گذاران الهیات گشوده) معتقد است از آنجا که بنا بر کتاب مقدس خداوند همواره با جهان در ارتباط بوده است و همچنین تدبیر جهان متغیر منطقا نیازمند مدبری است که بتواند در شرایط متغیر تدبیر مناسبی داشته باشد، ناگزیر خداوند باید موجودی تغییرپذیر باشد. این مسیله در کلام امامیه به گونه ای دیگر تبیین شده است. از دیدگاه متکلمان امامیه اگرچه خداوند هر لحظه با مخلوقات در ارتباط بوده و متولی تدبیر جهان متغیر است، لکن این امر منجر به تغییرپذیری او نمی شود. در واقع خداوند در عین تغییرناپذیری، به اقتضای شرایط، گاه برخی امور را مقدم یا موخر می نماید و این ظهور جدید، نه در ذات خداوند، بلکه در تحقق خارجی امور (افعال او) است. در این مقاله، مولف با روش توصیفی- تحلیلی در صدد ارزیابی مبانی عقیده پیناک در تغییرپذیری خداوند بر مبنای کلام امامیه است.