بررسی سندی روایت «حلال محمد حلال ابدا إلی یوم القیامه و...»

تاریخمندی یا فراتاریخی بودن قرآن و احکام ازجمله مسایلی است که به آن در دوران معاصر به طور ویژه توجه شده است. ازجمله احادیث مستند طرفداران ابدیت شریعت، حدیث «حلال محمد حلال ابدا إلی یوم القیامه و حرامه حرام ابدا إلی یوم القیامه» است که در منابع مختلف شیعه و سنی به صورت های گوناگونی نقل شده است. در کتاب کافی نیز این عبارت در ضمن دو روایت مختلف به کار رفته است که در یکی علاوه بر اشاره به ابدی بودن آموزه های پیامبر، به نفی بدعت های باطل پرداخته و در دیگری نیز به عدم نسخ دین اسلام برخلاف ادیان پیشین اشاره شده است. اما اخیرا یکی از نواندیشان دینی، آیت الله سیدکمال حیدری ادعا کرده است که این دو حدیث، سند صحیحی ندارد و سخنی مشهور است که بر سر زبان ها افتاده و حکم به صحت این حدیث توسط برخی علما نه بر مبنای بررسی سندی، بلکه صرفا به دلیل اعتماد آن ها به علمای متقدم است.باتوجه به نقش بسزای این روایت در مسیله ابدیت شریعت و اهمیت بررسی سندی در اطمینان یافتن از صدور حدیث از معصوم، این نوشتار صرفا به تتبع در اسناد این دو روایت می پردازد و بررسی دلالی و ارتباط آن ها با مسایل ثانویه و فقهی را به پژوهش دیگری واگذار می کند. با وجود بحث و اختلاف درباره بیشتر راویان این دو سند، به روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای با استفاده از ادله مختلف نشان داده است که هریک از راویان آن ها موثق و امامی است و این دو روایت، سندی صحیح دارند.